ابوعلی سینا را چرا همه دنیا بیش از ما می شناسند و به او احترام می گذارند؟

ابن سینا با توجه به گستردگی و غنای آثارش همواره مورد توجه شرق و غرب بوده است و باز هم به برکت دانشمندان منصف و برجسته غربی است که شب و روز خود را صرف تحقیق در آثار این معجزه کرده اند. در تمام سنین به سوالات علمی و فلسفی معاصر پاسخ دهید.

تقریباً در همه کشورهای بزرگ جهان از ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و اطراف ابن سینا برگزار شده است. ارائه های ارائه شده در برخی از این سمینارها اصلا قابل مقایسه با آنچه در ایران نوشته ایم نیست.

یکی از دروس اجباری ما در مورد فلسفه دکارت در اوایل انقلاب و در زمان جنگ اجباری بود که در فرانسه برای تحصیلات تکمیلی در دانشگاه خوزه تحصیل می کردم. استاد ما دکتر بود. دومینیک لوکور، یکی از دکارتیان برجسته فرانسه، این درس را آموزش داد. او در روز اول درس این سوال را مطرح کرد: چرا دکارت چه قبل و چه بعد از خود با دیگر فیلسوفان فرانسوی متفاوت است و آیا واقعا تاکتیک خاصی است؟ در پرانتز بگویم که فرانسوی ها همیشه خود را عقل گرا معرفی کرده اند و این منطق را به دکارت هم نسبت می دهند.

با این سوال، سکوت در کلاس حاکم شد. برخی از دانشجویان پاسخی دادند که استاد با آن موافق نبود. سپس خود معلم با پاسخ عجیب خود کلاس را از حالت تعلیق خارج کرد که من را نیز متعجب کرد. این روزها مصادف با اوایل انقلاب و جنگ اجباری بود و رسانه های فرانسوی جزئیات جنگ و انقلاب ایران را شبانه روز به تفصیل منتشر می کردند و به تفصیل به آن می پرداختند. معلم گفت: «اگر به عناصر انقلاب ایران برگردید، به مذهب شیعه برمی خورید که بر خلاف دیگر مذاهب اسلامی، انقلابی است و همواره با پادشاهان و حاکمان در ستیز بوده و آنها را به رسمیت نشناخته است. ابن سینا، فیلسوف بزرگ ایرانی که دانش و فلسفه خود را مدیون غرب قرون وسطی است نیز از همین مذهب انقلابی شیعه است. به دلیل ارتباطش با این مذهب انقلابی، با حاکمان زمان خود به قدرت رسید و از شهر و دیار برکنار شد».

وی ادامه داد: به نظر من دکارت، یکی از خوانندگان نوشته های فلسفی ابن سینا به زبان لاتین، نه تنها تحت تأثیر علم و فلسفه، بلکه از شیوه زندگی سلف ایرانی خود نیز بوده است. اثر فلسفی ابن سینا درباره مرد ملعون. جدای از این بهره برداری علمی و فلسفی، می بینیم که دکارت در زمان زندگی بی قرار بود و شهر به شهر و دیار از دیار برای یافتن خانه ای امن و تحقیق در سایه آن فرار می کرد و نخاه نیز در این رفتار خود می خواهد از ابن سینا الگو بگیرد. »

من در کلاس خیلی خوشحال بودم که استاد اینقدر از ابن سینا تعریف می کند، اما متاسفم که ما ایرانی ها نتوانستیم نمونه کار فرانسوی دکارت را برای ابن سینا بسازیم. همین امر باعث شد که در برنامه تحقیقاتی آینده خود به فکر نوشتن کتابی درباره ابن سینا با نگاهی جدید باشم.

پس از فارغ التحصیلی به ایران بازگشتم و در حین تدریس در دانشگاه صنعتی شریف در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به تحقیق درباره علمای اسلام در ایران پرداختم. در این زمان، دکتر. من و مهدی گلشنی، رئیس پژوهشکده، چند ویژه نامه درباره خیام و خواجه نصیر منتشر کردیم. پس از آن پروژه ابن سینا را به عهده گرفتم و درخواست مقاله در داخل و خارج از ایران تا انتشار کتاب کردم. تا آن زمان، علمای بزرگ ابن سینا بیشتر به موضوعات متافیزیکی و عرفای ابن سینا پرداخته بودند. اگر در غرب جنبه های دیگری از ابن سینا مانند ریاضیات، نجوم، کیهان شناسی، موسیقی بررسی می شد و من دوست داشتم با ارائه ترجمه هایی از این گونه آثار به ابن سینای مدرن در کشورم روی بیاورم. نویسندگان و مترجمان این کتاب از نویسندگان برجسته و صاحب نظر در حوزه پژوهشی خود هستند. متاسفانه دکتر ساسان سپنتا نویسنده ایرانی و آقای مائورو زونتا، نویسنده فرانسوی، در زمان انتشار کتاب. آنها گفتند که نمی توانند شاهد انتشار مقاله خود باشند.

آقای قاسم فینیانوس، نویسنده سوری یکی از مقالات، به دلیل حمله داعش و گروه های تروریستی به سوریه، سمت سابق خود را ترک کرده است و من اکنون از او اطلاعی ندارم. یکی از مقالات خوب این کتاب متعلق به دکتر گلشنی و شاگردش دکتر. جمالی که به آگاهی و رابطه ذهن و مغز از دیدگاه ابن سینا می پردازد. همچنین دو مقاله در مورد آثار نجومی ابن سینا یکی به زبان فارسی و دیگری به زبان فرانسه نوشته ام که امیدوارم در آن گنجانده شود. همچنین مقالاتی در زمینه منطق روش ها از دیدگاه ابن سینا توسط منطق دانان خارجی داریم که توسط اساتید ایرانی به فارسی ترجمه شده است و این مقالات نیز دیدگاه جدیدی نسبت به موضوع منطقی ابن سینا دارند.

علت انتخاب تالیف کتاب درباره ابن سینا نه تنها دانش ابن سینا بلکه نقشی بود که این نابغه بزرگ در تمدن اسلامی داشت. او به تنهایی الگوی تمدن است، از هر نظر به موضوع نگاه کنید! مثلاً اگر زندگی نامه برخی از دانشمندان اعم از شرقی و غربی را مطالعه کنید، می بینید که برای رسیدن به اهداف علمی، گاهی مجبور بوده اند از برخی خواسته های خود دست بکشند و از دستورات پادشاهان یا فرمانروایان اطاعت کنند. که نمی بینم نیازی به ذکر نام آنها باشد. برخی که فقط علم داشتند و از اخلاق و دین بی بهره بودند، به دلیل ارتباط با زندگی مادی و مال دنیا، علم خود را در خدمت دشمنان بشریت قرار دادند.

یکی دیگر از خصوصیات ابن سینا این بود که علوم روزگار خود را احاطه کرده بود. امروزه به دلیل گسترش علم و پیدایش دانش جدید، برخی معتقدند که بر خلاف گذشته، تنها در یک علم باید تخصص یافت و زندگی انسان برای تحصیل هیچ علمی برای دانشمند معاصر کافی نخواهد بود. اما اینها نیز اغلب نمی توانند از مزیت استفاده کنند و در همان زمینه تخصص کاوش کنند. من با برخی از این اساتید چه در دانشگاه صنعتی شریف و چه در دانشگاه های دیگر آشنا شده ام و متوجه شده ام که آنها نه تنها از دروس اساسی ادبیات، دین، فلسفه و سیاست در کشور خود بی اطلاع هستند. آنها همچنین از ابتکار عمل در زمینه خود فارغ هستند. مثلا من یک استاد ریاضی را می شناسم که جبری است اما وارد بحث هندسی نمی شود و برعکس اگر ابن سینا را مطالعه کنید محیط او در علوم مختلف تعجب می کند!

دانشگاه صنعتی شریف و استاد دانشکده علوم این دانشگاه در خصوص لزوم توجه بیشتر به ابعاد ناشناخته این دانشمند بزرگ اظهار نظر کرده اند که در ادامه می خوانید. ما ایرانیان آن طور که باید و شاید بزرگان علمی و فلسفی خود را به طور عام و ابن سینا را به طور خاص نمی شناسیم و همین عدم شناخت ما را از عرضه کالاهای ارزشمند خود در بازارهای جهانی باز داشته است. غربی ها اما در این زمینه از ما پیشی گرفته اند. ابن سینا با توجه به گستردگی و غنای آثارش همواره مورد توجه شرق و غرب بوده است و باز هم به برکت دانشمندان منصف و برجسته غربی است که شب و روز خود را صرف تحقیق در آثار این معجزه کرده اند. در تمام سنین به سوالات علمی و فلسفی معاصر پاسخ دهید. تقریباً در همه کشورهای بزرگ جهان از ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه گرفته تا الجزایر، هند و پاکستان و اطراف ابن سینا برگزار شده است. ارائه های ارائه شده در برخی از این سمینارها اصلا قابل مقایسه با آنچه در ایران نوشته ایم نیست. انگیزه اصلی من از تالیف این کتاب ترجمه و چاپ چندین مقاله از این دست بوده است و شما با بررسی مقالات این کتاب با من موافق خواهید بود.

23302