دتکتور گاز چیست؟

در این مقاله از آداک فرایند سپهر قصد داریم در مورد دتکتور گاز، اهمیت استفاده و کاربردهای این تجهیزات بپردازیم.

در مناطقی که خطر نشت گاز وجود دارد، ایمنی افراد و مال آنان با خطرات زیادی روبرو است. از جمله مکان‌هایی که این خطرات وجود دارد، می‌توان به محیط‌های صنعتی و منازل اشاره کرد. گازهای سوختنی مانند CNG در این مکان‌ها به کار می‌روند و خطرات قابل توجهی را ایجاد می‌کنند. حتی در محیط خانگی نیز، نشت گاز از شوفاژخانه‌ها و وسایل گازسوز خانه ممکن است رخ دهد. به منظور شناسایی گازهای خطرناک، دتکتور گازها طراحی شده‌اند. این دستگاه ها، در صورت افزایش میزان گاز به فراتر از حد مجاز، هشداردهنده نشت گاز را به کنترل پنل ارسال می‌کنند.

نشت گاز، چه در خانه و چه در محیط‌های صنعتی، می‌تواند به فاجعه منجر شود. اغلب افراد اشتباها فکر می‌کنند که با توجه به حس بویایی خود، به سرعت نشت گاز را تشخیص می‌دهند. اما واقعیت این است که بسیاری از اوقات غلظت گازها به اندازه‌ای است که به انفجار، گازگرفتگی، و حتی آتش‌سوزی منجر می‌شود. در اینجا وارد نقش دتکتور گاز می‌شویم که به صورت خودکار و همیشگی میزان گاز را اندازه‌گیری کرده و در صورت افزایش به حد مجاز، هشدار اعلام می‌کند. در این مقاله، به بررسی انواع دتکتور گاز و نحوه کارکرد آن می‌پردازیم.

دتکتور گاز چیست

دتکتور گاز وسیله‌ای است که قابلیت شناسایی گازهای قابل اشتعال و سمی در محیط را دارا می‌باشد. این دستگاه به عنوان یک بخش اساسی از تجهیزات ایمنی در ساختمان‌ها و محیط‌های صنعتی شناخته می‌شود. دتکتور گاز با سرعت بالا غلظت ناهنجار گاز را تشخیص داده و به صورت فوری هشدار اعلام می‌کند. این دستگاه‌ها دارای استانداردها و گواهینامه‌های مختلف از سازمان‌های معتبر صدور گواهینامه هستند.

در دتکتورهای هوشمند گازی، تغییرات چگالی گاز توسط مبدل به جریان الکتریکی تبدیل می‌شود و اطلاعات اندازه‌گیری شده توسط یک کابل به سیستم‌های کنترلی ارسال می‌شود. این دستگاه‌ها از سنسورهای مختلفی برای شناسایی گازهای خطرناک مانند گازهای اکسیدکننده، سمی و قابل انفجار استفاده می‌کنند. سیستم‌های دتکتور گاز هوشمند به صورت خودکار می‌توانند به سیستم‌های تهویه متصل شده و در صورت افزایش میزان غلظت گاز، تدابیر ایمنی را اجرا کنند.

کاربرد های دتکتور گاز

دتکتور گاز نقش مهمی در ایمنی خانه‌ها و محیط‌های صنعتی ایفا می‌کند. از کاربردهای این دستگاه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• استفاده در موتورخانه، شوفاژخانه و آشپزخانه به عنوان ابزار حیاتی جهت جلوگیری از نشت گاز و هشدار به سیستم کنترل مرکزی.
• استفاده در صنایع و کارخانه های مختلف به منظور تشخیص گازهای خطرناک و حفاظت از سرمایه‌ها و اهمیت انسانی.
• نصب در پارکینگ‌ها و تونل‌های زیرزمینی جهت تشخیص دود اتومبیل‌ها و جلوگیری از حوادث آتش‌سوزی.
• نصب در استخرها جهت تشخیص غلظت ناهنجار گازهای مورد استفاده در ضدعفونی کردن آب استخر.
• استفاده در آشپزخانه‌های صنعتی برای تشخیص نشت گاز و اطلاع‌رسانی به سیستم‌های ایمنی.
• استفاده در صنایع شیمیایی و آزمایشگاه‌ها جهت تشخیص گازهای سمی و قابل اشتعال.

اساس کار دتکتور گاز

دتکتور گازی با استفاده از سنسورهای نشت گاز، تغییرات غلظت گازها را تشخیص می‌دهد. این دستگاه با تحلیل امواج صوتی، الکتروشیمیایی یا نیمه‌هادی، غلظت ناهنجار گازها را شناسایی می‌کند. از امواج مادون قرمز نیز برای شناسایی این امواج استفاده می‌شود. در صورت افزایش غلظت به حد مجاز، دتکتور به صورت فوری هشدار اعلام می‌کند و اقدامات ایمنی را آغاز می‌کند. اگر میزان گاز به حالت طبیعی بازگردد، دتکتور به صورت خودکار خاموش می‌شود. در صورت عدم تنظیم مجدد دستگاه پس از فعال شدن، دتکتور به صورت خودکار پس از ۱۲ دقیقه غیرفعال می‌شود.

انواع سنسورهای دتکتور گاز

1. دتکتور گاز با تکنولوژی مادون قرمز (IR): از امواج مادون قرمز برای شناسایی غلظت گازها استفاده می‌کند.
2. سنسورهای کاتالیستی: از تغییرات شیمیایی در حضور گازهای خطرناک برای تشخیص استفاده می‌کند.
3. دتکتوز گازی الکتروشیمیایی: با بررسی تغییرات الکتریکی در حضور گاز، غلظت آن را اندازه‌گیری می‌کند.

اسمارت دتکتور

سامانه‌های تشخیص گاز هوشمند، قابلیت شناسایی نشتی گاز را دارد و بصورت مداوم این اطلاعات را به سیستم کنترل مرکزی ارسال می‌نماید. دتکتور اسمارت جزء تجهیزات ایمنی و حفاظتی خانه‌ها است که اهمیت بالایی در نجات جان افراد دارد. در سیستم کنترل مرکزی خانه‌های هوشمند، در صورت حضور اشخاص در خانه، اطلاعات فوری از طریق وسایل هشداردهنده به ساکنین منزل ارسال می‌شود و حتی اگر کسی در محل نباشد، از طریق تلفن همراه از هر نقطه‌ای که در آن قرار دارند، می‌توانند در صورت نشت گاز در منزل مطلع شوند.

این اقدامات ایمنی شامل مواردی همچون روشن نکردن چراغ‌ها یا فندک در صورت نشت گاز، تهویه فضای خانه و انجام اقدامات ایمنی دیگر می‌شود. در برخی مواقع، تشخیص منبع نشت گاز ممکن است زمان طولانی برود و دتکتور گاز میزان غلظت گاز را مداوم اندازه‌گیری و تا رسیدن به حد مجاز، هشدار می‌دهد.

علاوه بر این، اقدامات اتوماتیکی همچون قطع گاز ورودی خانه، باز کردن پنجره، تماس با آتش‌نشانی یا شماره‌های اضطراری موجود در سیستم، قطع جریان برق برای جلوگیری از جرقه در تجهیزات الکترونیکی و اجرای سناریوهای تعریف‌شده در سیستم کنترل پنل خانه‌های هوشمند به صورت اتوماتیک و بدون نیاز به حضور افراد انجام می‌شوند.

به طور کلی، دتکتور گاز یکی از ابزارهای حیاتی در تجهیزات ایمنی و هوشمندی است که در محیط‌های مختلف به جلوگیری از حوادث و نجات انسان‌ها از طریق افزایش ایمنی کمک می‌کند.