بشنوید/ نخستین اثر موسیقی که برای بهار ساخته شده کدام است؟
یکی از قطعه‌های ماندگار موسیقی ایرانی، تصنیفی است با عنوان «آمد نوبهار». بسیاری از شنوندگان و مخاطبانِ موسیقی ایرانی این اثر را با تنظیم فرهاد فخرالدینی، صدای شادروان نادر گلچین و همراهی گروه همخوان بارها از رادیو شنیده‌اند؛ تصنیفی که در مایه بیات اصفهان نوای مژده بهار را سرمی‌دهد: «آمد نوبهار، طی شد هجر یار/ مطرب نی بزن، ساقی می بیار».
به گزارش کندوج، اما حقیقت این است که آهنگساز این تصنیف، یکی از مردان نام‌آور و یکی از هنرمندان بی‌مانند موسیقی ایرانی، روان‌شاد استاد مهدی خالدی (۱۲۹۸ تا ۱۳۶۹ خورشیدی) است؛ نوازنده چیره‌دست ویولن و آهنگسازی خلاق است که آثاری ماندگار به‌صورت تکنوازی، هم‌نوازی و آهنگسازی از خود برجای گذاشته است.
البته اصل آهنگ در سال ۱۳۲۷ اجرا شده است، حتی در اصل، این تصنیف «نشاط» نام داشته، اما به مناسبتِ مطلعِ آن، به «آمد نوبهار» معروف شده است.
«آمد نوبهار» تصنیفی با آهنگسازی مهدی خالدی و شعری از اسماعیل نواب صفا است. این قطعه در اواخر دهه ۱۳۲۰ خورشیدی ضبط شد و در سال‌های قبل از انقلاب بیش از دو دهه در روزهای آغازین سال نو پخش می‌شد. اجرای نادر گلچین از این ترانه در دهه ۱۳۵۰ خورشیدی معروف شد.
محمود خوشنام (پژوهشگر و کارشناس موسیقی ایرانی) «آمد نوبهار» را یکی از بهترین نمونه‌های تاریخ نوسازی ترانه می‌داند. به اعتقاد او در موسیقی ایرانی حرکت از سمت تصنیف به ترانه با «آمد نوبهار» انجام شده است.
پرویز یاحقی نیز در مورد این تصنیف گفته بود است: «مهدی خالدی اولین کسی بود که برای فصل بهار آهنگ ساخت. (آمد نوبهار، طی شد هجر یار …) با این مضمون آهنگ‌های زیبا و برجسته‌ای برای بهار ساخته شده است. ولی هیچکس تاکنون موفق نشده است اثری مثل او به وجود آورد. خود من چندین آهنگ نوروزی ساخته‌ام ولی در نهایت صداقت اعتراف می‌کنم که هنوز ترانه زیبای استاد خالدی رکورددار است. «آمد نوبهار» قطعه نایابی است که نه در حال حاضر و نه در آینده نظیرش پدید نخواهد شد.»
سیداسماعیل نواب صفا (ترانه‌سرای این آهنگ) نیز در شرح خاطره‌های موسیقایی خود در کتاب «قصه شمع»، درباره چگونگی پیدایشِ این تصنیف گفته است: «مهدی به سال ١٢٩٩ خورشیدی در محله سنگلج تهران که تبدیل به پارک شهر شد، به دنیا آمده است. پدرش مرحوم «حسین خان» که از اهالی خالدآباد کاشان بوده، با نواختن سه تار آشنایی و با استاد صبا دوستی داشته است. در ١٦ سالگی مقارن ١٣١٤ پدر، خالدی نوجوان را برای آموختن سه تار، نزد استاد بی‌مانند موسیقی ایران ابوالحسن صبا میبرد. استاد ابتدا انگشت‌های او را برانداز می‌کند و خطاب به پدر مهدی می‌گوید: «حسین خان؛ این انگشتان کشیده و بلند، برای نواختن ویولن مناسب‌تر است.»
او در ادامه آورده است: «دوستی من و خالدی در حدی بود که نه تنها نام فرزندش را من گذاشتم بلکه کمتر روزی در هفته بود که از حال یکدیگر خبر نداشته باشیم. در سال ١٣١٧ که صبا به همراه چند تن از هنرمندان به منظور ضبط صفحه به بیروت و دمشق می‌رود، با اینکه شاگردان با سابقه تری از خالدی وجود داشته، استادش، خلیفه گری کلاس و تعلیم سایر شاگردان را به او می‌سپارد.»
این ترانه‌سرا همچنین درباره ساخت اثر «آمد نوبهار» گفته است: «اشعار بیشتر آهنگ‌های او را من ساخته‌ام و به طور کلی کار آهنگسازی را با اشعاری که از ساخته‌های من است شروع کرد. سال ١٣٢٦ نخستین اثر مشترک من و خالدی که به نام «رفتی» را ساختیم که معروف شد. سال ١٣٢٧ نیز آهنگ و اشعار ترانه «آمد نو بهار» را ساختیم. شاید در حدود ٣٠ سال در آغاز سال نو، رادیو این شعر و آهنگ را پخش می‌کرد.»
در این قسمت می‌توانید «آمد نوبهار» را با صدای نادر گلچین بشنوید:
انتهای پیام