تاکید بر ضرورت به روز کردن قوانین برای حمایت از زنان بزه دیده

به گزارش کندوج هاله شاعری وکیل و مدیر گروه حقوق زنان دانشگاه شهید بهشتی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد در نشست «سینما حقوق» که از سوی انجمن علمی حقوق دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد ضمن گرامی داشت روز جهانی رفع خشونت علیه زنان گفت: از سال ۱۹۸۱ ۲۵ نوامبر هر سال معادل با «۵ آذر» به نام روز رفع خشونت علیه زنان نام گذاری شد. این تاریخ به دلیل قتل وحشیانه «سه خواهر میرابال» فعالان سیاسی اهل «جمهوری دومینیکن» انتخاب شده است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۱۷ اکتبر ۱۹۹۹ نامگذاری این روز را به عنوان روزی جهانی تصویب کرد. جا دارد در این نشست از تمام زنانی که قربانی خشونت شده اند یاد کنیم.

شاعری با بیان این که مبارزات زنان در طول تاریخ اشکال گوناگونی را تجربه کرده است افزود: تجاوزهای جنسی ازدواج های اجباری اسید پاشی محرومیت بدلحنی و بد رفتاری ممنوعیت و محرومیت های عاطفی ممنوعیت های نابرابر قوانین نابرابر نگاه های ابزار گونه انواع حملات جسمی و ضرب و شتم احساس تملک و مالکیت داشتن نسبت به زن محروم ساختن بانوان از حق انتخاب تبعیض در استخدام و عدم پرداخت حقوق برابر رفتارها و پیشنهادهای رکیک در محیط کار و جامعه و همچنین عدم اصل برابری به صورت یک پیش فرض حاکمیتی یا در جامعه برای قوانین و افکار عمومی از جمله انواع و اقسام خشونت علیه زنان است.

این حامی حقوق زنان گفت: از این بابت که عرف های نادرست در جوامع رقم می خورد و اشخاص دختر را از همان دوران کودکی به واسطه جنسیت وادار به سکوت می کنند و به آن ها گفته می شود که شما نباید اعتراض کنید صدایتان نباید بلند شود دختر اجازه مخالفت کردن ندارد جای تاسف وجود دارد. در زمان های بسیاری تجربه شده است که چه در کشور خودمان و چه در کشورهای دیگر برای بانوان حق انتخابی قائل نشدند.

شاعری فیلم «هیس دخترها فریاد نمی زنند» که در این نشست به نمایش گذاشته شد را اثری شجاعانه و قابل تحسین دانست و بیان کرد: از اکران این فیلم حدود یک دهه می گذرد. با وجود تغییر برخی از نگاه ها هنوز مشکلاتی در خصوص حوزه بانوان در جامعه وجود دارد. سینما یک رسانه تاثیر گذار است. این عرصه باعث می شود صدای اساتید تئوریسین ها دکترین حقوق که بارها نکاتی را در موضوعات مختلف مطرح کرده اند به عموم جامعه برسد. یک سری خطاهای حقوقی در فیلم وجود داشت. پرسش هایی در این باره در ذهن داشتم که می خواستم از خانم درخشنده (کارگردان فیلم) بپرسم که ایشان به دلیل کسالت نتوانستند در این نشست حضور پیدا کنند.

وی به برسی حقوقی بخش هایی از فیلم پرداخت و افزود: چند مورد از نکات حقوقی فیلم را به طور مثال بیان می کنم. در قسمتی از فیلم در مورد اعاده دادرسی صحبت می شود که اگر ولی دم مقتول یا خویشاوندی از آن را پیدا کنید موجب اعاده دادرسی می شود. چنین چیزی نیست که از موجبات اعاده دادرسی باشد. در رابطه با موضوعات مربوط به جرائم تجاوز و منافی عفت جلسات دادگاه غیر علنی برگزار می شود. البته از نظر عوام به تصویر کشیدن برای این که قضیه را پر رنگ تر نشان دهند ارزشمند است. در خصوص قتل هایی که ولی دم ندارند ماده ۳۵۶ قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است.  این ماده بیان می دارد:«اگر مقتول یا مجنی علیه یا ولی دمی که صغیر یا مجنون است ولی نداشته باشد و یا ولی او شناخته نشود و یا به او دسترسی نباشد ولی او مقام رهبری است و رییس قوه قضاییه با استیذان از مقام رهبری و در صورت موافقت ایشان اختیار آن را به دادستان های مربوط تفویض می کند.» بنابراین در پایان تراژدی فیلم تماشاگر غم زده می شود که چرا این اتفاق افتاده است و می توانست این موضوع در قانون به گونه ای دیگر باشد.

این وکیل دادگستری ضمن بیان نقل قولی از استاد خود گفت: عدالت به معنی رعایت قوانین و مقرارتی است که چارچوب گذاری شده اند و ورای عدالت ما باید به دنبال انصاف باشیم. زمانی ما کاری را انجام می دهیم که عدالت است. اما با خودمان درگیری داریم که این کار انصاف نیست. در فیلمی (هیس دخترها فریاد نمی زنند) که ما امروز دیدیم یک قتل یک سلب حیات ارادی توسط انسانی زنده نسبت به انسان زنده دیگر صورت گرفته بود. قانون اجرا شد عدالت تحقق یافت و فرد قاتل قصاص شد. همه چیز به روال قانونی اجرا شد. آن چیزی که تاسف همه ما را در پایان تماشای این فیلم برانگیخت رعایت نشدن انصاف بود. امیدوارم دانشکده های حقوق هم انصاف و هم عدالت را در کنار هم به دانشجویان بیاموزند.

شاعری در پایان سخنان خود با بیان اینکه باید شنونده باشیم گفت: این موضوع ربطی به حقوق جزا و جرم شناسی ندارد. ما باید به این بُعد فرهنگی بپردازیم و آن را  مهم بدانیم. باید این باورمان باشد که اجازه بدهیم دیگران حرفشان را بزنند. ما خیلی وقت ها اجازه حرف زدن به اشخاص را نمی دهیم. نکته دیگر این است که حدس زدن را کنار بگذاریم. هنگام صحبت کردن طرف مقابل حرف او را حدس می زنیم و میان حرف او جواب می دهیم. این موضوع بسیار بد است. بگذارید دیگران حرفشان را بزنند. این باور در خودشان به وجود بیاید که شنیده و دیده می شوند. این یک موضوع فرهنگی است که ما همه باید خود را مسئول بدانیم.

در ادامه این نشست لمیا رستمی تبریزی استاد حقوق جزا و جرم شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان این که تقریبا یک دهه از ساخت این اثر ارزشمند می گذرد و نکات بسیار ارزنده ای از لحاظ جرم شناختی روانشناختی و جامعه شناختی دارد گفت: هنگام تماشای فیلم و دیدن «شیرین» که حال بسیار بدی داشت و عوامل و شرایطی که او را احاطه می کرد از جمله خانواده و سایر افرادی که با او به نوعی برخورد می کردند و اجازه نمی دادند که او از تالمات روحی خارج بشود و یک زندگی عادی و نرمال داشته باشد واقعا تاسف برانگز بود. در این شرایط انسان نمی داند این درد و رنج را به کجا ببرد و مطرح کند. هر چند که یک دهه از ساختن فیلم «هیس دخترها فریاد نمی زنند» و فیلم هایی نظیر آن می گذرد ولی ما هنوز یک سری مشکلات و موانع را در حوزه قانونی داریم. بعد از سال ۱۳۹۲ که قانون جدید مجازات اسلامی تدوین و تصویب شد هنوز بسیاری از این موانع و مشکلات حل و راهکارهای آنها به روز رسانی نشده است.

رستمی تبریزی در خصوص حوزه گزارش دهی تجاوز به عنف و یا مزاحمت هایی که نسبت به کودکان و سوء استفاده های رفتاری و جنسی که نسبت به آن ها صورت می گیرد افزود: خانم درخشنده در فیلم به یک بُعد آن که ترس از آبرو بود نسبت به سایر موارد دقت کرده و آن را برجسته تر نشان داده بود. در یک قسمت از فیلم خانم شیرین «طنازطباطبایی» بسیار از زبان فرد متجاوز تکرار می کند:« که اگر حرف بزنی آبروی تو و خانواده ات را خواهم برد.» خود این موضوع یک ترس و تاثیرات منفی احساساسی و هیجانی را در کودک ایجاد می کند. کودکی که ضعیف است و هنوز به لحاظ روحی و روانی قدرتمند نیست که صدای خود را به دیگران برساند.

این استاد دانشگاه گفت: در قسمت دیگری از فیلم مشاهده می کنیم که وقتی نامزدی «شیرین» و «امیرعلی» به هم می خورد و مسئله قتل توسط شیرین پیش می آید بازپرس امیرعلی را فرا می خواند. از او در مورد شناختش نسبت به شیرین سوال می کند. امیرعلی با بیان این که هیچ چیز پنهانی میان آن ها نیست وقتی مسائل پنهان مربوط به شیرین را از زبان بازپرس می شنود شوکه و آن جا متوجه می شود که هیچ چیز از ابعاد پنهان و مخفی شخصیتی شیرین بعد از چند سال ارتباط نمی داند. این مسئله برای نسل جدید یک پیام هشدار دارد. به آدم ها زود اعتماد نکنید. زوایای پنهان روح و شخصیت انسان به راحتی قابل بیان و بُروز نیست. دردهای نهفته ای که در روح ما ایجاد می شود زخم های عمیقی که به شخصیت و روح ما وارد می شود به راحتی قابل بیان نیست. سال ها طول می کشد که ما بتوانیم به افرادی اعتماد و احساس کنیم که آن ها دردهای ما را می فهمند و می توانند به ما کمک کنند.

وی با بیان این که در پایان فیلم فریاد بی پایان شیرین فریاد تمام چیزهایی بود که در درونش وجود داشت اما دیگر دیر بود و تمام تلاش اطرافیان برای نجات دادن او بی نتیجه ماند افزود: در فیلم این چنین نشان می دهد که شیرین قصد دارد از واقعیت رو برگرداند و تمام دردهایی را که در طی این سال ها تحمل کرده است در درون خود پنهان کند. دلش نمی خواهد با دنیای بیرون با افرادی که قصد کمک به او را دارند مواجه بشود. چرا؟ چون شیرین در دوران کودکی سال ها تلاش کرد که با اطرافیان خود از جمله خانواده و معلم خود ارتباط برقرار و صحبت کند. هیچ کدام از آن ها به او گوش ندادند. همه به یک شیوه از او خواستن که سکوت کند و مطالب و حرف هایش را در دل نگه دارد و با کسی مطرح نکند. او احساس کرد که تنها جایی که می تواند این حرف ها و دردها را در آن نگه دارد گنجیه دل است و باید همه این مسائل را سرکوب کند.

وی بیان کرد: در تمام مدتی که شیرین موضوعات گذشته را درون خود نگه داشته بود خشم داشته است. یک خشم عمیق درونی یک نفرت یک انزجاری نسبت به مردها و بعد فکر می کند که امیرعلی با دیگران فرق دارد. ولی زمانی که آن سرایدار که کودکی را مورد آزار قرار داده بود می بیند نمی تواند خودش را کنترل کند. در نتیجه آن مرد را به قتل می رساند و دختر بچه را نجات می دهد. آن لحظه لحظه ای است که تمام خشم ها نفرت ها و تمام کینه های که درون او  وجود دارد زنده می شود. چراکه وقتی کودک بود توان مقابله با متجاوز را نداشت. ولی اکنون توان مقابله دارد. انتقام دوران کودکی اش را با نجات دادن آن کودک از متجاوز خودش می گیرد. در روانشناسی این یک خشم جا به جا شده نام دارد و موجب یک قتل می شود.

این استاد دانشگاه با بیان این که دو دختر بچه در این فیلم به دلیل عدم مراقبت و توجه و همچنین تلاش برای حفظ آبروی خانوادگی این چنین برایشان رقم خورد گفت: همه کودکان ما نه تنها دختر بچه ها بلکه پسربچه ها و نوجوانان ما هم به دلایل مختلف اجتماعی در معرض خطر هستند. اگر پدر و مادر نسبت به فرزندان خود بی توجه باشند و از آنها مراقبت و محافظت نکنند و مسائل شغلی و دیگر کارهایشان نسبت به آن ها اولویت و ترجیح پیدا کند تاوان این رفتارها را فرزندان آن ها باید پس بدهند.

در پایان نشست لمیا رستمی تبریزی به مسئله تجاوز به عنف پرداخت و تصریح کرد: در زمانی که متجاوز در دادگاه تجاوز را انکار می کند اگر دلیل و مدارک کافی نباشد امکان اثبات تجاوز به خصوص در زمان هایی که بین وقوع جرم و شکایت وقفه افتاده باشد می شود گفت محال است. تمام آثار از جمله آثار فیزیکی و تست های مربوطه و تست دی ان ای که باقی می ماند و پزشک قانونی برسی می کند به دلیل فاصله زمانی آثارش از بین می رود. تنها تالمات روحی و آسیب های روحی روانی باقی می ماند که گزارش پزشکی قانونی در این موارد کمکی نمی کند. یک خانم که بزه دیده تجاوز به عنف می شود یک بار تجاوز را تجربه می کند و یک بار بزه دیدگی ناشی از آن مسائلی که بعد از بزه دیدگی اتفاق می افتد. از جمله حضور در دادگاه و حضور نزد قاضی و بیان تمام اتفاق های افتاده. همه این مسائل به بزه دیدگی یک خانم اضافه می شود. همان چیزی که ما آن را بزه دیدگی دوباره می نامیم.

انتهای پیام.