طرح صیانت فضای مجازی برای سرمایه‌گذاران ارز دیجیتال در ایران چه معنایی دارد؟
مدتی است که طرحی با عنوان «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» از سوی برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی ارائه شده و نگرانی‌هایی را برای اقشار مختلف جامعه به وجود آورده است. در مورد ارزهای دیجیتال، سؤال مهمی که ذهن معامله‌گران ایرانی را درگیر کرده، ارتباط این طرح با فعالیت صرافی‌ها و کیف‌پول‌های خارجی ارز دیجیتال است؛ موضوعی که به طور مستقیم با سرمایه معامله‌گران ایرانی در ارتباط است. در حقیقت سؤال اصلی این است: با اجرای طرح صیانت چه بر سر دارایی‌هایی خواهد آمد که در صرافی‌های خارجی یا کیف پول‌ها ذخیره شده است؟نحوه خرید vpn چگونه است؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد
تاثیر طرح صیانت از کاربران فضای مجازی بر حوزه رمز ارزها
این طرح اولین بار در مرداد ماه سال گذشته توسط ۳۹ تن از نمایندگان مجلس به منظور بررسی در صحن علنی مجلس عنوان شد. نام این طرح، صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی بود. این طرح در پیش نویسی که در تیرماه ۱۴۰۰ از طرف مرکز پژوهش‌های مجلس ارائه شد به طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی تغییر نام داد. همچنین طرح جدید، کاملتر و دقیقتر از طرح قبلی بود. نکته قابل توجه این است که برای این قانون پیش نویس‌های زیادی مطرح شده که آخرین نسخه آن طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی است.
در نهایت در تیرماه امسال، این طرح که در ادبیات عامه به طرح صیانت شهرت یافته، به صحن علنی مجلس راه یافت. ۱۲۱ نفر نمایندگان در مواجهه با این طرح تصمیم گرفتند براساس اصل ۸۵ قانون اساسی به جای بررسی آن در صحن علنی مجلس، آن را به کمیسیون‌ها ارجاع دهند. سرانجام بررسی این طرح از صحن علنی مجلس خارج و به کمیسیون‌ها واگذار شده است.
تاکنون (مرداد ماه ۱۴۰۰) هیچ طرحی تصویب نشده است. صرفا مجلس به دنبال قانونمند کردن فعالیت افراد و کسب و کارها در فضای وب است. برای این کار، پیش نویسی ارائه شده که کمیسیون تخصصی مجلس باید آن را بررسی کرده و به شورای نگهبان ارسال کند.
طرح حمایت از حقوق کاربران چیست؟
به طور کلی هدف طرح صیانت آن است که همه کاربران باید از پلتفرم ایرانی استفاده کنند و دیتا نباید از کشور خارج شود و یا ما باید مرزبانی دیجیتال داشته باشیم. طرحی که به‌عنوان صیانت از خدمات پایه کاربردی مطرح شده است شش فصل با سی و هفت ماده دارد. در فصل اول تعاریف قانونی ارائه شده مثل تمام قوانین که تعاریف دارند؛ مانند اینکه خدمات پایه کاربردی چیست.
در فصل دوم که فصل مهمی نیز است بحث ایجاد کمیسیونی طرح شده که البته مبحث جدیدی نیست. می‌توان گفت همان کمیسیون عالی تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی است که ترکیب و وظایف آن تغییر داده شده است. در این طرح این کمیسیون تقریباً در بحث تنظیم مقررات فضای مجازی همه کاره تعریف شده. مثلاً در یکی از مواد بیست و سه شرح وظیفه برای کمیسیون مذکور تعیین شده که اختیار تام به آن می‌دهد تا در هر موردی قانونگذاری کند از جمله موضوع فیلترینگ، پهنای باند یا نحوه فعالیت پلتفرم ها. در فصل سه، چهار و پنج شرح وظایف همین پلتفرم‌ها آورده شده است. محدودیت ها و الزاماتی که باید رعایت کنند.
در فصل شش و آخر هم ضمانت اجرا و مجازات‌ها برای عدم رعایت قانون تعیین شده است. فصل شش، ده یا یازده ماده دارد که مشخص می کند که اگر پلتفرم‌ها قوانین را رعایت نکنند پهنای باند آنها محدود خواهد شد و با محدودیت پهنای باند کاربر نمی‌تواند پلتفرم را باز کند که این به نوعی فیلترینگ محسوب می‌شود. آن چیزی که غیر قابل انکار است وجود چندین میلیون کسب و کار بر مبنای فضای مجازی در کشور است و کاربران فضای مجازی نگران آن هستند که این بستر از بین برود. به‌طور مشخص بر اساس آماری که وجود دارد چهل درصد از ترافیک اینترنتی که در ایران مصرف می‌شود مربوط به اینستاگرام است.
طرح صیانت به شورای‌عالی فضای مجازی بر چه مبنایی است و چطور دنبال می‌شود؟
شورای‌عالی فضای مجازی در این رابطه مسئولیت دارد و باید به‌صورت کتبی نظراتش را برای مجلس بفرستد. اینکه عده‌ای کنار گود بنشینند، نمی‌شود. این بحث ملی است. از طرف دیگر اسم این طرح صیانت نیست. بحث سر این است که ما برای فضای مجازی قانون می‌خواهیم؛ اینکه می‌گویند «صیانت» ظلم است و اتهام بزرگی است که دارد امروز زده می‌شود. واقعا مجلس به‌دنبال محدودسازی فضای مجازی نیست و این دروغ بزرگی است که به‌خورد مردم و افکار عمومی داده می‌شود.
بحث سر این است که اگر کسی در فضای مجازی کلاهبرداری کرد برایش قانون داریم یا نداریم؟
بدون قانون که نیست؛ به‌نظر ضوابطی وجود دارد.
کجا درباره کلاهبرداری قانون داریم؟
بالاخره نهادهایی هستند که نظارت می‌کنند.
نه؛ قانون داریم یا خیر؟
قانون مشخصی با این نام که شما می‌گویید خیر، ولی چه ارتباطی با طرح صیانت دارد؟
بحث همین است. اگر کسی کلاهبرداری کرد و در فضای مجازی پولشویی کرد، قانون داریم؟
برای پولشویی مثلا یکی از لوایح FATF ناظر به همین مسئله بود که تصویب و تأیید هم شد.
در فضای مجازی چطور؟
خیر.
آیا قانون می‌خواهد یا نه؟
برای اینها خیلی هم خوب است. بله؛ ولی آیا شما معتقدید مفاد طرح صیانت برای جلوگیری از پولشویی و کلاهبرداری در فضای مجازی است؟ کارشناسان می‌گویند مفاد طرح چیزی که شما می‌گویید، نیست.
متأسفانه مسیر را به سمتی منحرف کردند که مثال همان جمله است که می‌گویند «گر تو ببینیش نشناسیش باز»؛ یعنی به سمت‌وسویی بردند که آدم نمی‌داند چه بگوید. بحث سر این است که فعالیت در فضای مجازی قانونمند شود؛ نه بحث محدودیت مطرح است و نه بحث بگیر و ببند.
در بدبینانه‌ترین حالت ممکن، اگر این طرح اجرایی شود، صرافی‌ها و کیف پول‌های ارز دیجیتال در دسته خدمات پایه کاربردی قرار گیرند و نتوانند تأییدیه کمیسیون را دریافت کنند، به احتمال زیاد قبل از اعمال هرگونه محدودیت جدید اطلاع‌رسانی می‌شود تا کاربرانی که دارایی خود را در این پلتفرم‌ها نگهداری می‌کنند آن را به جای دیگری انتقال دهند.
به‌گفته کارشناسان، اگر سرمایه معامله‌گران در کیف پول‌های شخصی مانند تراست والت باشد و کاربران از کیف پول خود بک‌آپ داشته باشند، با مسدودشدن کیف پول از سوی ایران، خطری سرمایه کاربران را تهدید نمی‌کند و دوباره می‌توان به دارایی‌ها دسترسی پیدا کرد. از طرف دیگر، کارشناسان معتقدند خطر درباره سرمایه‌های موجود در صرافی‌های خارجی بیشتر است؛ اما احتمالاً اگر تصمیم به مسدودسازی یک صرافی خارجی خاص گرفته شود، برای معامله‌گران ایرانی فرصت برداشت سرمایه وجود خواهد داشت.
از آنجا که طرح حمایت از حقوق کاربران همچنان در دست بررسی قرار دارد، باید منتظر ماند و دید که این قانون در نهایت به چه شکل اجرایی می‌شود و به‌طور مشخص چه پلتفرم‌هایی را در بر می‌گیرد.