چشم مردم امروز با نقوش هنر سنتی آشنا نیست/ یک استاد دانشگاه: کوتاهی از امثالِ ماست

حسین یاوری ـ پژوهشگر هنرهای سنتی ـ که برای بازدید از هشتمین جشنواره صنایع دستی و هنری های سنتی فجر در برج آزادی حاضر شده بود، ضمن حضور در نشست‌های تخصصی و همراهی با جمعی از دانشجویان هنر که برای بازدید از نمایشگاه آمده بودند، دقایقی با کندوج گفت‌وگو کرد. 

این استاد دانشگاه گفت: من حدود ۵۲ سال است که صنایع دستی و هنرهای سنتی عشق و شغلم بوده است اما این کاری که من انجام داده‌ام شاید قطره‌ای از عظمت دریای هنرهای سنتی ایران نیست. ۳۳۰ رشته هنرهای سنتی و ۲۸۶ رشته صنایع دستی را دارا هستیم که از نظر پراکندگی می‌توان گفت، هیچ استانی نیست که دارای صنایع دستی و هنر سنتی نباشد.

او ادامه داد: هنر سنتی هر استانی از ایران دارای ظرایف و نقوش متفاوتی است.

این پژوهشگر هنرهای سنتی درباره ارتباط جامعه امروز با نقوش هنرهای سنتی و شناخت جامعه از المان‌های به کارگرفته شده در آثار هنرهای سنتی، گفت: شاید نیاز باشد که خوانش جدیدی درباره نقوش هنرهای سنتی و صنایع‌دستی داشته باشیم. در کتاب‌های خود سعی کردم بخشی از این موارد را بگویم. امروز در خدمت هنرمندی از قاسم‌آباد رودسر بودم. ایشان نگاره‌ها و نقش‌ها را برای من روایت کرد. گفت که چرا این نگاره و نقوش با این رنگ‌ها ایجاد شده و چه کاربردی در زندگی داشته است؛ صنایع‌دستی و هنرهای سنتی ایران بدون کاربرد نبوده و البته همواره از نقدی برخوردار بوده است.

عضو گروه هنرهای سنّتی و صنایع‌دستی فرهنگستان هنر ادامه داد: کاشی کاری و گچ‌بری‌های مساجد قدیمی ایران جلب نظر می‌کند. قالی‌های به کار رفته در این مساجد نیز ممکن است نفیس نباشد اما همه از تقدس برخوردارند. احساس می‌کنید که همه چیز با شما آشناست. 

او گفت: در گذر زمان بر اساس فراز و فرود حکومت‌هایی که در ایران حضور داشتند، یا بر اساس توجه یا بی‌توجهی افراد دست‌اندرکار رشد یا افول کرده‌ایم. قالی ایران عصر درخشانی را در دوران صفویه رقم زده است؛ چراکه دستور داده شده بود بهترین دار و ابزار شناسایی شده و نقوش اصیل اجرا شود. هنرمندان برتر نیز شناسایی شده بودند؛ به صورتی که وقتی می‌گوییم یک قالی برای اصفهان است از نقش و رنگ و نگار آن خاستگاهش را تشخیص می‌دهیم. در سایر آثار نیز به همین ترتیب می توان آثار را شناسایی کرد. 

یاوری اظهار کرد: من یک روز خواستم طراحی‌های قالی ایران را بنویسم. آمار بسیار متغیری از تعداد طرح‌های ما در قالی‌ها وجود داشت. این آمار متغیر به این دلیل بود که قرار نبود به عددی ثابت برسیم؛ چراکه این طرح و نقش غیرقابل شمارش است. کافی است یک فرد خلاق بر اساس دید خود از محیط، طرح جدیدی را ارایه دهد. این نقوش طی بازه زمانی نیز دستخوش تغییراتی شده است. بر اساس بررسی‌های من اقلیم، آب و هوا در نقش و رنگ آثار متفاوت است. من سال‌ها مدیرکل استان سیستان و بلوچستان بودم. آن جا متوجه شدم سوزن دوزان نگاره ‌ها را از برداشتند؛ بعد متوجه شدم در اسپکه، سورمیچ، دبگزان، محمدآباد و… نقوش متفاوت است. تغییرات حاصل شده در نقوش و رنگ آثار هنرهای سنتی به انتقال سینه به سینه روایت‌ها نیز مرتبط است. 

این پژوهشگر هنرهای سنتی اظهار کرد: چشم آدم‌هایی که در زمان حال زندگی می‌کنند آنچنان به نقوش هنرهای سنتی آشنا نیست. دلیلش کوتاهی امثال من است. باور بفرمایید سال ١٣۶٠ که تدریس در دانشگاه را آغاز کردم متوجه کمبود بسیار شدم و ناراحت شدم که شاید تعداد ایرانیانی که در این زمینه کتاب نوشتند بسیار کم است. بر همین اساس هم سعی کردم در این زمینه تلاش کنم. من خود بررسی کرده‌ام که در خارج از کشور آنانی که نویسنده یا پژوهشگر هستند بودجه‌ای برای پژوهش دارند و اگر این شرایط برای پژوهشگران ما نیز فراهم بود شاید کار بیشتری صورت می‌گرفت.

او در ارتباط با برنامه های تلویزیونی که می تواند چشم مخاطبان را به نقوش ایرانی آشنا کند، گفت: باید توجه شود که تحقق این امر به یک برنامه‌ریزی بلندمدت نیاز دارد و قطعا موثر خواهد بود. اگر تلویزیون، رادیو، رسانه‌ها و … به این موضوع بپردازند حقیقتا منجر به این امر خواهد شد که نقوش هنرهای سنتی در میان ایرانیان شناخته شود.

انتهای پیام