گیمیفیکیشن در UX (یو ایکس)

اصلاً گیمیفیکیشن چیست؟

تا‌به‌حال کسب‌وکارهای بسیاری مانند بانک‌ها، کسب‌‎وکارهای حوزه سلامت، فروشگاه‌های اینترنتی، سرویس‌های تحویل کالا و …، همه‌وهمه از گیمیفیکیشن در سایت یا اپلیکیشن خود استفاده کرده‌اند. نه تنها نوع کسب‌وکار محدودیتی برای استفاده از بازی‌سازی در UX را ایجاد نمی‌کند، بلکه اندازه بیزینس هم در این راه اهمیتی ندارد؛ شرکت شما چه کوچک و نوپا باشد و چه باسابقه یا یونیکورن، می‌توانید از گیمیفیکیشن در UX خود استفاده کنید.

کاربران دوست دارند هدف مشخصی داشته باشند و برای رسیدن به آن هم پاداشی دریافت کنند؛ حتی اگر این پاداش مادی یا فیزیکی نباشد. با استفاده از بازی‌سازی در محصول خود، توجه کاربران را جلب کنید و منتظر دیدن نتیجه‌ای شگفت‌انگیز بمانید.

راز بهبود UX در گرو گیمیفیکیشن

به لطف وجود گیمیفیکیشن در  UX، به‌خوبی می‌‎توانید کاربران را تحریک کنید تا اقدام موردنظر شما را انجام دهند؛ مثلاً:

• از ویژگی جدید اپلیکیشنتان استفاده کنند؛
• لینک معرفی شما را برای دوستانشان بفرستند؛
• به سوالات یک پرسشنامه پاسخ دهند؛

با گیمیفیکیشن، طراحی UX محصول شما زنده‌تر و جالب‌تر می‌شود. کاربران نیز شما را بیشتر به‌خاطر می‌سپارند و حتی مشتریان دائمی شما می‌شوند.

امروزه کاربرد گیمیفیکیشن در  UX بسیار متداول و گسترده‌تر از پیش است و کاربران بسیاری همین حالا هم به دیدن اِلِمان‌های بازی در اپلیکیشن‌ها و سایت‌های مختلف عادت کرده‌اند. حتی می‌توانیم بگوییم که نبودِ بازی‌سازی در  UX محصول شما، ممکن است مخاطبان را شوکه کند!

با انتظارات مخاطبان خود همراه و هماهنگ باشید و گیمیفیکیشن را در طراحی UX محصولتان به‌کار بگیرید. دقت کنید که نیازی نیست صفر تا صد ارتباط خود با مخاطبانتان را وابسته به این ابزار کنید. کافی است صرفاً از یک یا چند اِلِمان‌ بازی استفاده کنید تا جذابیت محصولتان بیشتر شود.

مکانیزم‌های جادویی گیمیفیکیشن برای UX

طراحان از مکانیزم‌ها و اِلِمان‌های متنوعی برای اِعمال گیمیفیکیشن در UX استفاده می‌کنند. این مکانیزم‌ها سطوح سختی مختلفی دارند؛ اگر در این زمینه تجربه چندانی ندارید، می‎‌توانید با به‌کارگیری المان‌های ساده‌تر شروع کنید و رفته‌رفته سراغ عناصر پیچیده‌تر بروید.

دقت کنید که وظیفه اصلی طراحان گیمیفیکیشن این نیست که محصول نهایی را تبدیل به یک بازی کامل کنند؛ برای همین، طراحان معمولاً هنگام طراحی گیمیفیکیشن، تنها یک سری از مکانیزم‌‌های بازی را به‌کار می‌گیرند. بیایید با تک‌تکِ این مکانیزم‌ها آشنا شویم:

ذات بشر همیشه او را تشویق می‌کند که به دل چالش‌ها بزند و به همگان اثبات کند که از پس مسائل بر می‌آید؛ در نتیجه، «چالش» یکی از متقاعد‌کننده‌ترین و موثرترین اِلِمان‌های بازی در UX به‌حساب می‌آید، زیرا می‌تواند کاربران را تشویق به انجام اقدامی مشخص کند و نهایتاً باعث بهبود تجربه کاربری شود. برای افزایش اثرگذاری این عنصر، می‌توانید جایزه یا پاداشی متناسب با محصول و کسب‌وکارتان تعیین کنید تا نیروی محرکه قوی‌تری برای اقدام کاربران باشد.

گیمیفیکیشن، جذاب‌ترین نقش در سناریوی UX

گیمیفیکیشن ابزاری بسیار نیرومند برای افزایش تعامل کاربران است. هدف فقط تبدیل کردن رابط کاربری به یک بازی نیست؛ کسب‌وکارها از گیمیفیکیشن در UX استفاده می‌کنند تا اپلیکیشن‌ها و سایت‌هایشان از فضای خشک و بی‌روح درآمده و با افزودن سرگرمی به آنها، جذابیت بیشتری برای کاربران به بار آورند. از این طریق کاربران تشویق می‌شوند تا حس مقاومت نسبت به این سیستم خشک را پشت سر بگذارند و اقدامی انجام دهند که شما می‌خواهید. در این حالت برای کاربران دیگر اجباری به تعامل و فعالیت نیست؛ بلکه خودشان می‌خواهند این کار را انجام دهند. با گیمیفیکیشن، تعامل و ارتباط با محصول شما بسیار جذاب‌تر از پیش خواهد شد. رقابت سالم، حس زندگی، هیجان و کنجکاوی، همه‌ و همه طراحان را به سوی استفاده از گیمیفیکیشن در UX سوق می‌دهند.

صاحبان محصول و طراحان معتقدند با بازی‌سازی ‌می‌توان بسیاری از مشکلات تجربه کاربری (UX) را حل کرد. اگر از بازی‌سازی و مکانیزم‌های بازی به‌درستی و به‌قدر کفایت استفاده کنید، گیمیفیکیشن تبدیل به ابزاری ارزشمند می‌شود که هم تعامل کاربران را افزایش می‌دهد و هم نرخ تبدیل را.

چگونه؟؟ خب، گیمیفیکیشن باعث سرگرم‌کننده شدن سایت یا اپلیکیشن می‌شود. کاربران از طی کردن پروسه‌ای پر از سرگرمی، چالش و رقابت (درست مانند بازی‌های ویدئویی و کامپیوتری) لذت می‌برند؛ بنابراین برای بازگشت به محصول و استفاده مجدد از آن ترغیب می‌شوند.

اِلِمان‌های بازی، ماموریت‌ها و مراحل بازی را تعیین می‌کنند. جوایز نیز متعلق به کسانی هستند که آن مراحل را به پایان برسانند. هیجان و کنجکاوی باعث می‌شود کاربران به بازی ادامه دهند؛ مراحل را یکی پس از دیگری طی کنند و برای زمانی طولانی‌تر با سایت یا اپلیکیشن شما درگیر باشند.

امروز دیگر گیمیفیکیشن یکی از رویکردهای اصلی در طراحی UX به‌شمار می‌رود. طراحان فراوانی درگیر این رویکرد شده‌اند و فعالانه از آن در همه طراحی‌ها و پروژه‌های خود استفاده می‌کنند. بنابراین، بسیاری از کاربران همین حالا هم با مفهوم گیمیفیکیشن آشنا هستند و تجربه تعامل با بازی در محصولات مختلفی را از قبل دارند؛ این یعنی در مورد محصول شما نیز وجود بازی یا چالش مورد انتظار است.

چالش گیمیفیکیشن برای طراحان UX

اجرای گیمیفیکیشن مشهور به سخت بودن و پیچیدگی است. باید به‌دقت و محتاطانه، میان سرگرمی و تشویق مخاطب به اقدام، تعادل برقرار کنید. از طرفی، باید عناصر بازی و پاداش‌ها را کاملاً متناسب با کاربران طراحی کنید. میزان گیمیفیکیشن و نوع جوایز در یک اپلیکیشن شرکتی با محیطی رسمی، مناسبِ اپلیکیشنی دیگر با مخاطبان جوان‌تر و محیطی شاداب‌تر نیست. بعلاوه، باید یک سری از نیازهای مخاطب را نیز از این طریق پاسخ دهید تا بازیکن‌ها بدون هیچ اجباری به‌سوی بازی و اپلیکیشن شما بیایند. چه نیازهایی؟ با هم چند مثال می‌بینیم:

اختیار و آزادی عمل

فعالیت کاربران باید داوطلبانه باشد. نباید آنها را مجبور به پذیرش رفتار یا محیطی جدید کنید؛ بلکه سعی کنید اِلِمان‌هایی ظریف خلق کنید تا خودشان آنها را در محیط محصول شما پیدا کنند، سراغشان بروند و نتیجتاً احساس کنند تجربه‌هایشان تحت کنترل خود آنها هستند.

ارتباط نزدیک

کاربران نیاز دارند بدانند که شما و آنها به چیزهای مشترکی اهمیت می‌دهید. سعی کنید محتوا و لحن برندتان طوری باشد که احساس شباهت و نزدیکی بیشتری به شما داشته و وفادار به برندتان شوند.

احساس راحتی

کاربران باید با طراحی شما و سیستمتان احساس راحتی داشته باشند و هرگز حس آشفتگی یا گیجی به آنها دست ندهد. برای مثال؛ همان طور که می‌دانید کاربران به خواندن متن‌های طولانی علاقه‌ای نشان نمی‌دهند، بنابراین می‌توانید به‌جایش از آیکن‌ها استفاده کنید؛ مثلاً آیکن قلب به‌جای جمله «اضافه کردن به علاقه‌مندی‌ها» و… . به خاطر داشته باشید که شما نمی‌توانید کسی را مجبور به سرگرمی کنید.

تله‌های اصلی در گیمیفیکیشن

فراموش نکنید که گیمیفیکیشن یعنی تشویق کاربران به انجام اقدامی از طریق سرگرمی؛ نباید آنها را مجبور به اقدام کنید.

اگر بیش از اندازه از عناصر بازی استفاده کنید، به هدف خود (یعنی انجام اقداماتی از سوی کاربران) نمی‌رسید.

سیستمی که طراحی می‌کنید باید فی‌نفسه و ذاتاً خوب باشد؛ در غیر این صورت گیمیفیکیشن عملکرد چندان موفقی نخواهد داشت. به هر حال بازی‌سازی که جادو نمی‌کند!

روش صحیح به‌کارگیری گیمیفیکیشن

برای اینکه گیمیفیکیشن را به‌درستی به کار بگیرید، باید به‌خوبی کاربران را بشناسید و بدانید چگونه قرار است هدف موردنظر شما از طراحی بازی را محقق کنند. باید بدانید که محرک‌ها بر اساس ماموریت، هدف و بازیکن متفاوت خواهند بود. مکانیزم‌های گیمیفیکیشن باید مناسبِ کاربر باشند.

هنگام انتخاب اِلِمان‌ها و عناصر بازی باید:

• تجربه کاربری را از دیدِ مخاطبان و بازیکن‌ها بهبود دهید؛ بنابراین، لازم است ابتدا تحقیق تجربه کاربری (UX Research) انجام بدهید، تا دقیقاً بدانید بازیکن‌ها چه کسانی هستند، چگونه به دنیای اطرافشان می‌نگرند و کدام اِلِمان‌ بازی مناسب آنها و محیطشان است. بر اساس تحقیقاتتان پرسوناهایی به‌دست می‌آورید و شخصیت احتمالی بازیکن‌ها را می‌شناسید. پس نهایتاً می‌توانید سیستمی مناسب برای این افراد خلق کنید.
• طرح خود را ارزیابی کنید و میزان تاثیرگذاری‌اش در بهبود و تقویت تعامل کاربران را زیر نظر قرار بدهید. تست کاربردپذیری (A/B Testing) در این مسیر به کمک شما می‌آید.

نکته: پروژه‌ای موفق محسوب خواهد شد که هم از طریق فعالیتی لذت‌بخش، نرخ تعامل را افزایش دهد و هم محرکِ اقدام و هدف اصلی طراحی باشد. دقت کنید که گیمیفیکیشن یک ویژگی از محصول شما نیست، بلکه تجربه‌ای است که باید به‌دقت و متناسب با محصولتان به‌وجود بیاید.

کلام آخر

گیمیفیکیشن در UX به شما این اجازه را می‌دهد که احساس کاربران را کنترل کنید و حس و حالی مناسب خلق کنید. زمانی که این ابزار در دستانی باتجربه قرار بگیرد، بی‌نهایت قدرتمند خواهد بود. با این حال، حتی اگر تجربه چندانی هم در این زمینه ندارید، سراغ گیمیفیکیشن بروید و از ورژن‌های ساده‌تر آن استفاده کنید و سپس رفته‌رفته شکل‌ها و عناصر پیچیده‌تر را به‌کار بگیرید. رقبای خود را زیر نظر بگیرید. اگر هنوز هیچ کدام از آنها سراغ گیمیفیکیشن نرفته‌اند، شما می‌توانید با شروع سریع‌تر این رویکرد جزو پیشروهای استفاده از گیمیفیکیشن در طراحی UX میان رقبا و در صنعت خود باشید. گیمیفیکیشن تکنیک جدیدی به‌حساب می‌آید و روز‌به‌روز بیشتر مورد توجه و استفاده قرار می‌گیرد، زیرا با هر استفاده، کسب‌وکارها تاثیر بی‌نظیر آن را می‌بینند. محبوبیت گیمیفیکیشن در UX در حال بیشتر و بیشتر شدن است و ممکن است در زمانی بسیار کوتاه تبدیل به رویکرد برتر طراحی در UX شود. پس پیش به‌سوی گیمیفیکیشن در UX!