“در مجاورتِ باغ”؛ روایتِ “اِنار مرز” مازندرانی‌ها به زبان نقاشی
کندوج/مازندران وابستگی و در هم‌تنیدگی زیستِ بومی مردم روستاهای مازندران با درخت انار در سال‌های نه چندان دور، سوژه‌ای برای هنرمند نقاش مازندرانی شد تا پروژه‌ای هنری با عنوان “اِنار مرز” را آغاز کند که نخستین خروجی رسمی آن برپایی نمایشگاه نقاشی با عنوان «در مجاورت باغ» است.
گالری «آریا» در تهران از روز جمعه -۲۹ اردیبهشت- به مدت ۱۰ روز محل برگزاری نمایشگاهی از نقاشی‌های «سهیلا آهنگری آهنگرکلایی» هنرمند اهل قائم‌شهر است که با سوژه‌ای کاملا بومی و محیط زیستی آن‌ها را روی بوم‌هایی در ابعاد مختلف اجرا کرده است.
آهنگری که فعالیت‌های هنری‌اش را از سال ۱۳۹۱ آغاز کرده و تاکنون در چند نمایشگاه گروهی نیز آثارش ارائه شده، در این نمایشگاه ۱۵ تابلو نقاشی در اندازه‌های مختلف از ۳۰ در ۳۰ تا ۱۴۰ در ۱۴۰ سانتیمتر را در معرض دید مخاطبان قرار می‌دهد که همگی با تکنیک آبستره خلق شده‌اند و راوی نقش درخت‌های انار در زیست‌بوم روستاهای مازندران هستند.
نقاشی‌های آهنگری در این نمایشگاه، بخشی از خروجی یک پروژه هنری با نام «اِنار مرز» است که به گفته این هنرمند، نزدیک به سه سال پیش فعالیت پیرامون آن را آغاز کرده و اکنون بخشی از دستاوردهای هنری‌اش را در قالب یک مجموعه نقاشی ارائه می‌کند.
تمامی نقاشی‌های مجموعه «در مجاورت باغ» که دومین نمایشگاه انفرادی آهنگری است، حول محور درخت انار و نقش آن در زندگی روستایی و مرزبندی زمین‌های کشاورزی و سایر املاک روستاییان با این درخت قرار دارند. این نقاش مازندرانی در بخشی از استیتمنت نمایشگاه خود نوشته است: «اِنار مرز پروژه‌ای است که به ساختار نظام‌مند مرزبندی‌های خانه‌ها و زمین‌های کشاورزی با توجه به موضوعات مهمی چون زیست اجتماعی، توجه به منابع طبیعی با مراقبت کامل از محیط زیست و مشارکت‌های جمعی می‌پردازد که امروزه در حافظه جمعی مردم منطقه کمرنگ شده یا در حال فراموشی است.»
به گفته این هنرمند مازندرانی، مجموعه آثار موجود در پروژه هنری- محیط‌زیستی «اِنار مرز» که طی سه سال اخیر در پژوهش‌های میدانی و کتابخانه‌ای گردآوری کرده شامل عکس، ویدئو، صدا، نقاشی، طراحی و دست‌نوشته‌های مرتبط با باغ‌های انار در برخی روستاهای مازندران و حتی برخی اشیاءِ مربوط به فعالیت‌های مرتبط با فرآوری بومی انار است که ممکن است آن‌ها را نیز در آینده به صورت نمایشگاهی با هنر چیدمان ارائه کند، اما در گام نخست تصمیم گرفته که ۱۵ تابلوی نقاشی همراه با یک اثر حجم را در نخستین نمایشگاه برآمده از این پروژه ارائه کند.
وی درباره دلیل انتخاب این سوژه بومی برای تولید آثار هنری به خبرنگار کندوج می‌گوید: در روستای پدری من مانند بسیاری از روستاهای مازندران مرسوم بود مرز زمین‌های کشاورزی و حتی حیاط خانه‌ها را با کاشت درخت‌های انار که معمولا هم انار ترش بود؛ مشخص می‌کردند. حتی در برخی نقاط مازندران روستاهایی با نام‌های برگرفته از انار وجود دارد؛ مانند روستای انارمرز در شهرستان جویبار، انارور در شهرستان نوشهر و انارجار در شهرستان نور. این نشان می‌دهد که انار چقدر در زیست روستایی مازندران برجسته بود.
این نقاش مازندرانی می‌افزاید: در دوران کودکی من و هم‌نسل‌هایم این درخت‌ها را زیاد در محیط زندگی‌مان می‌دیدیم. اما به مرور از تعدادشان کم شد تا این که در بسیاری از مناطق دیگر اثری از اِنارمرز یا همان مرزهای درختی دیده نمی‌شود و حتی درخت‌های انار هم قطع شده‌اند.
آهنگری با بیان این‌که روستاییان ما در گذشته اهمیت زیادی برای طبیعت و محیط زیست خود قائل می‌شدند، اظهار می‌کند: این که بین زمین کشاورزی یا حیاط خانه دو همسایه‌ها دیوار وجود نداشت و درخت‌های انار حریم و محدوده را مشخص می‌کردند از یک سو نشان‌دهنده امنیت و صمیمیت بود و از سوی دیگر اهمیت محیط زیست و طبیعت را نشان می‌داد. ضمن این‌که بهره‌گیری اقتصادی این درخت‌ها هم انجام می‌شد. مثلا محصول این درخت‌های انار را برای مصرف خودشان یا برای فروش فرآوری می‌کردند.
وی با اشاره به پژوهش میدانی و محلی که درباره این سوژه انجام داد، می‌گوید: یکی از نکاتی که در مسیر این پژوهش با آن مواجه شدم این است که روستاییان برای کوبیدن روی پوست انار در فرآیند دانه کردن این میوه از چوبی استفاده می‌کردند که ممکن بود سال‌ها و حتی چند دهه قدمت داشته باشد. یعنی یک چوب از خود درخت انار را به عنوان ابزار کار دانه کردن میوه این درخت برای سال‌های متمادی حفظ می‌کردند.
آهنگری می‌افزاید: در این نمایشگاه نیز یک اثر حجم ارائه می‌شود که به همین موضوع مرتبط است. چوبی که با آن انار دانه می‌کردند از یک بانوی روستایی به دستم رسید که به گفته او از مادرشوهرش به او رسیده بود و بیش از ۵۰ سال قدمت دارد. هر سال پس از فصل برداشت انار این چوب را در جایی نگهداری می‌کردند و سال بعد به کار می‌گرفتند.
بازتاب این مصادیق بومی از اهمیت و جایگاه درخت انار در روستاهای مازندران برای من در پروژه «اِنارمرز» یک اولویت مهم است.
این هنرمند قائم‌شهری خاطرنشان می‌کند: تلاش من این است که با زبان هنر، بخشی از فرهنگ بومی و محیط زیستی محل زندگی و زادگاهم را به مخاطبان هنرهای تجسمی ارائه کنم و امیدوارم که در این نمایشگاه و پس از آن بتوانم به این هدف برسم.
نمایشگاه نقاشی «در مجاورتِ باغ» از ۲۹ اردیبهشت تا ۹ خرداد هر روز به جزء شنبه‌ها در گالری آریا به نشانی تهران، خیابان ولیعصر(عج)، بالاتر از سه‌راه عباس‌آباد، کوی زرین، پلاک ۱۰ برپا خواهد بود.
انتهای پیام