دریچه قلب چیست و چه وظایفی دارد؟

دریچه‌های قلب ساختارهایی حیاتی هستند که به جریان خون درون قلب و از قلب به سایر نقاط بدن کمک می‌کنند. قلب انسان دارای چهار دریچه اصلی است که هر کدام نقش خاصی در حفظ جهت صحیح جریان خون ایفا می‌کنند. این دریچه‌ها به طور منظم باز و بسته می‌شوند تا خون به درستی از یک بخش قلب به بخش دیگر و سپس به خارج از قلب جریان یابد. دریچه‌های قلب شامل دریچه‌های میترال، سه‌لتی، آئورت و ریوی هستند.

عملکرد صحیح دریچه‌های قلب برای حفظ جریان خون مناسب و تأمین نیازهای اکسیژن بدن ضروری است. هرگونه اختلال در عملکرد این دریچه‌ها می‌تواند منجر به مشکلات جدی قلبی و کاهش کارایی پمپاژ خون توسط قلب شود.

ساختار و وظایف دریچه‌های قلب

قلب انسان دارای چهار دریچه اصلی است که هر کدام وظایف خاصی در مدیریت جریان خون دارند. این دریچه‌ها عبارتند از:

• دریچه میترال (Mitral Valve)
  دریچه میترال بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد. وظیفه اصلی این دریچه، جلوگیری از بازگشت خون از بطن چپ به دهلیز چپ هنگام انقباض بطن است. دریچه میترال دو لتی (leaflet) دارد و به عنوان یک دروازه دوطرفه عمل می‌کند که هنگام پر شدن بطن چپ باز می‌شود و با انقباض بطن بسته می‌شود.
• دریچه سه‌لتی (Tricuspid Valve)
  دریچه سه‌لتی بین دهلیز راست و بطن راست قرار دارد. همان‌طور که از نام آن پیداست، این دریچه سه لت دارد و وظیفه‌اش جلوگیری از بازگشت خون از بطن راست به دهلیز راست هنگام انقباض بطن است. این دریچه نیز مانند دریچه میترال با تغییر فشار درون قلب باز و بسته می‌شود.
• دریچه آئورت (Aortic Valve)
  دریچه آئورت بین بطن چپ و آئورت (شریان اصلی خروجی از قلب) قرار دارد. این دریچه هنگام انقباض بطن چپ باز می‌شود تا خون غنی از اکسیژن به آئورت و سپس به سایر نقاط بدن جریان یابد. با پایان انقباض بطن، دریچه آئورت بسته می‌شود تا از بازگشت خون به بطن چپ جلوگیری کند.
• دریچه ریوی (Pulmonary Valve)
  دریچه ریوی بین بطن راست و شریان ریوی قرار دارد. این دریچه خون بدون اکسیژن را از بطن راست به شریان ریوی هدایت می‌کند تا به ریه‌ها برود و اکسیژن بگیرد. دریچه ریوی نیز با انقباض بطن راست باز می‌شود و پس از خروج خون به سمت ریه‌ها بسته می‌شود تا از بازگشت خون به بطن راست جلوگیری کند.

بیماری‌های مرتبط با دریچه‌های قلب

بیماری‌های دریچه قلب می‌توانند بر عملکرد قلب تأثیر منفی بگذارند و نیاز به درمان دارند. برخی از بیماری‌های شایع دریچه‌های قلب عبارتند از:

• نارسایی دریچه‌ای (Valve Regurgitation): در این وضعیت، دریچه به‌طور کامل بسته نمی‌شود و بخشی از خون به عقب برمی‌گردد. این مشکل می‌تواند منجر به افزایش حجم کاری قلب و تضعیف عضله قلب شود.
• تنگی دریچه‌ای (Valve Stenosis): در این حالت، دریچه به‌طور کامل باز نمی‌شود و جریان خون محدود می‌شود. این مشکل می‌تواند باعث افزایش فشار در قلب و نارسایی قلبی شود.
• افتادگی دریچه میترال (Mitral Valve Prolapse): این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که یکی از لت‌های دریچه میترال به سمت دهلیز چپ برجسته می‌شود، که ممکن است منجر به نارسایی دریچه میترال شود.

روش‌های درمان بیماری‌های دریچه قلب

بسته به شدت و نوع بیماری دریچه قلب، روش‌های مختلفی برای درمان وجود دارد:

• دارودرمانی: در مراحل اولیه بیماری‌های دریچه‌ای، ممکن است داروهایی برای کاهش علائم و بهبود عملکرد قلب تجویز شوند. این داروها می‌توانند به کاهش فشار خون، کنترل ضربان قلب و جلوگیری از تجمع مایعات کمک کنند.
• تعمیر یا تعویض دریچه: در موارد شدیدتر، جراحی ممکن است برای تعمیر یا تعویض دریچه آسیب‌دیده لازم باشد. تعویض دریچه می‌تواند با استفاده از دریچه‌های مکانیکی یا بیولوژیکی انجام شود. دریچه‌های مکانیکی دارای عمر طولانی‌تری هستند، اما نیاز به مصرف داروهای ضدانعقاد خون دارند، در حالی که دریچه‌های بیولوژیکی (ساخته‌شده از بافت حیوانی) به طور طبیعی عمل می‌کنند، اما ممکن است نیاز به تعویض مجدد داشته باشند.
• روش‌های غیرجراحی: در برخی موارد، روش‌های کم‌تهاجمی‌تر مانند ترمیم دریچه با استفاده از کاتتر (TAVR) ممکن است استفاده شوند. این روش‌ها معمولاً برای افرادی که برای جراحی‌های باز مناسب نیستند، انجام می‌شوند.

جمع‌بندی

دریچه‌های قلب ساختارهای حیاتی هستند که به مدیریت جریان خون درون قلب کمک می‌کنند. این دریچه‌ها باید به درستی باز و بسته شوند تا خون به طور مؤثر در بدن جریان یابد. هرگونه اختلال در عملکرد دریچه‌های قلب می‌تواند منجر به مشکلات جدی قلبی شود. با تشخیص به موقع و استفاده از روش‌های درمانی مناسب، می‌توان این مشکلات را مدیریت کرده و از بروز عوارض جدی جلوگیری کرد.

 

منبع:  heart-health.ir