کاراکترهای ایرانی از پسِ «باب اسفنجی» و «فروزن» بر می‌آیند؟
این روزها نمایشگاه «ایران نوشت» باهدف ارائه نوشت‌افزاری با اِلِمان‌های ایرانی در مصلی امام خمینی(ره) دایر است. نمایشگاهی که در آن خبری از نوشت‌افزار با تصویر شخصیت‌های انیمیشن‌های خارجی نیست و کاراکترهای خلق شده در انیمیشن‌های ایرانی و یا تصاویری از شهدا و مفاخر بر محصولات ارائه شده نقش بسته‌اند. اما این نگاهِ فرهنگی تا چه اندازه در سطح بازار موفق بوده است و آیا توانسته جلوی تقاضای بچه‌ها برای نوشت افزار با طرح «باب اسفنجی»، «فروزِن» و … را بگیرد و آنها را به سمت کاراکترهای ایرانی بفرستد؟ این سوالی است که مدیرعامل مجمع ایران‌نوشت به آن پاسخ داده است.
محمد یقینی در گفت‌وگو با کندوج، تسهیل روند بازار پردازیِ طراحی شخصیت برای محصولات فرهنگی را مطالبه‌ای جدی از حاکمیت خواند و گفت: در حوزه محصولات فرهنگیِ کودکان و نوجوانان، فراصنعتِ بازارپردازی، باید زنجیره‌ای ایجاد شود که اولین حلقه آن تولید یک محصول رسانه‌ای شامل انیمیشن، کتاب یا بازی (فکری، رایانه‌ای و موبایلی) است.
او افزود: شخصیت‌ها و کاراکترهای رسانه‌ای به این وسیله معرفی می‌شوند، در یاد مخاطب می‌مانند و کودک با آنها ارتباط می‌گیرد. بر اساس این کاراکترهای موفق برخی آژانس‌های شخصیت پردازی به عنوان «بازارسازِ فرهنگی» با تولیدکنندگان حوزه‌های مختلفی که مربوط به آن کاراکتر هستند مانند نوشت‌افزار، کتاب، اسباب‌بازی، شهربازی‌ها و… وارد مذاکره می‌شوند و بابت استفاده از حق امتیاز کاراکتر، یک بازار مالی برای خود و خالق کاراکتر ایجاد می‌کنند. بعد از عرضه محصول به این شکل، دیگر انتخاب کالا صرفا بر اساس ویژگی‌های کارکردی آن نیست و به خاطر طرح و محتوای روی آن خریداری می‌شود. اکنون در داخل کشور این زنجیره بازار پردازی را نداریم و تمام مطالبه ما ایجاد این زنجیره است.
بدون مالکیت معنوی کسی محتوای رایگان را رها نمی‌کند!
یقینی با اشاره به اینکه ایران در کنوانسیون‌های بین‌المللی مربوط به «مالکیت معنوی» عضو نیست، بیان کرد: به همین دلیل منع حقوقی برای نقض کپی‌رایت وجود ندارد و تولیدکننده می‌تواند از تصاویر کاراکترهای آخرین انیمیشن‌های روی پرده (در خارج از کشور) به شکل رایگان برای درج بر روی نوشت افزارهایش استفاده کند. این درحالی است که اگر می‌خواست کپی رایت را رعایت کند باید چند صدهزار دلار بابت آن به خالق شخصیت پرداخت می‌کرد.
بیشتر بخوانید:
۱۰ سال انتظار برای تصویب یک قانون درباره «کپی‌رایت»
او اضافه کرد بر این اساس طبیعتا طراح شخصیت و کاراکتر ایرانی، هیچ انگیزه‌ای برای خلق شخصیت ندارد چون اصلا نمی‌تواند به رقابت با شخصیت خارجی بپردازد که تولیدکننده می‌تواند رایگان از آن استفاده کند زیرا حتی اگر کمترین قیمت را هم قبول کند تا از کاراکتری که طراحی کرده روی نوشت‌افزار استفاده شود، باز هم تولیدکننده راضی نیست چون می‌تواند به شکل رایگان به شخصیت انیمیشن‌های روز دنیا که بازارپردازی مناسبی هم حول محور آنها شکل گرفته است دست پیدا کند.
غفلت از زنجیره پولسازِ بازارپردازی
مدیرعامل مجمع ایران نوشت با بیان اینکه شخصیت‌های خلق شده ایرانی محدودی هم توانستند در ورود به بازار نوشت‌افزار موفق باشند، اظهار کرد: در این موارد هم حتی گاهی تهیه‌کننده کاراکتر برای اینکه شخصیتی که طراحی کرده بیشتر در یادها بماند آن را به شکل رایگان در اختیار تولیدکنندگان قرار داده است. وقتی زنجیره اقتصادی بازار پردازی در کشور شکل نگیرد این موضوع را به صورت یک کار با خروجی بالا نخواهیم داشت. الان تولیدکننده انیمیشن که می‌خواهد یک کاراکتر معرفی کند نمی‌تواند هیچ حسابی روی بازارپردازی باز کند و صرفا مبنای درآمدزایی خود را بر اساس انیمیشن برآورد کرده است. از طرفی حتی انگیزه کافی برای بازارپردازی را هم ندارد، درحالی که زنجیره بازارپردازی حتی باید پیش از اکران انیمیشن طراحی شود تا آژانس‌های بازار پرداز که با صنایع مختلف در ارتباط هستند در این زمینه ورود کنند.
علت استقبال از شخصیت انیمیشن‌های خارجی چیست؟
او درباره میزان استقبال کودکان و نوجوانان از شخصیت‌های طراحی شده ایرانی در مقایسه با شخصیت‌های خارجی، بیان کرد: درحال حاضر هیچکس نمی‌تواند منکر استقبال بچه‌ها از کاراکترهای خارجی شود چون آنها معمولا در قالب سریال برای این گروه سنی تولید محتوا کرده‌اند و سریال‌هایی که در طولانی مدت عرضه می‌شوند معمولا زمان بیشتری به یاد افراد می‌مانند. این درحالی است که برعکس، موارد موفق ایرانی که توانستیم از شخصیت‌های آنها استفاده کنیم، انیمیشن‌های سینمایی بوده‌اند زیرا استفاده از کاراکترهای سریال‌هایی که از صدا و سیما پخش شدند دارای ابعاد حقوقی بود و یا کلا به آنها پرداخته نشد.
چرا تجربه موفق «شکرستان» تکرار نمی‌شود؟
یقینی ادامه داد: البته موارد محدودی نیز مانند انیمیشن «شکرستان» و یا مجموعه «کلاه‌قرمزی» موفق به بازار پردازی شدند، اما این موارد کم است. مثلا انیمیشن «نوید و بَبَعی» محبوبیت خوبی پیدا کرده است، اما به دلیل مسائل حقوقی به خوبی بازارپردازی نشدند. حتی امسال هم که توانستیم از محصولات این انیمیشن در نمایشگاه استفاده کنیم به خاطر اجازه شفاهی و موقت صدا و سیما به تولیدکننده بود و تعداد محدودی از این کاراکتر استفاده شده است.
او انیمیشن‌های بچه زرنگ، فلیشاه، شاهزاده روم، پسردلفینی و… را نمونه‌های موفق استفاده کاراکتر در محصولات فرهنگی خواند و ادامه داد: اما مسئله این است که این انیمیشن‌های سینمایی در بحث بازار پردازی چندان مناسب نیستند چون یک در یک دوره موقت پخش می‌شوند و بعد از مدتی فراموش می‌شوند. نمونه‌های موفق خارجی هم یا سریال بودند یا پس از پخش به صورت انیمیشن در قالب سریال معرفی شدند. حتی نمونه موفق شکرستان هم اگر این روزها بخواهد مجددا تولید شود موفق نخواهد بود زیرا در یاد کودک امروزی نمانده است.
یقینی بیان کرد: چون درآمد تولیدکنندگانِ محتوا و شخصیت به ریز مشخص نشده است و رسانه مرتبط با آن نیز توسعه پیدا نکرده است، در حوزه نوشت‌افزار تولیدکنندگان تشنه استفاده از کاراکتر ایرانی هستند اما نتوانستند از این ظرفیت استفاده کنند.
سهم ۲۰ درصدی قاچاق در بازار نوشت‌افزار
او درباره تولید ایرانی و قاچاق و واردات نوشت‌افزار، گفت: در سال‌های قبل که نرخ دلار خیلی کمتر بود و تخصیص ارز وجود نداشت سهم قاچاق بالا بود و حتی بازار واردات محور بود به شکلی که ۸۵ درصد بازار داخل وارداتی بود و نیازی به قاچاق نبود، اما به مرور با برخی محدودیت‌ها سهم قاچاق هم افزایش یافت. به نظر می‌رسد درحال حاضر ۲۰ درصد بازار را محصولات قاچاق تشکیل می‌دهند که شامل محصولات حرفه‌ای می‌شود، مثلا اکنون قاچاق وسیله‌ای مانند مداد به صرفه نیست چون تولید کننده درحال عرضه محصول با کیفیت خوبی است و قاچاق بیشتر متوجه محصولاتی است که یا در داخل تولید نمی‌شود یا کمتر تولید می‌شود. آنچه که مشخص است قاچاق باعث از بین رفتن فرصت تولید می‌شود و از نظر قیمتی هم به ضرر مصرف کننده می‌شود.
به گزارش کندوج، نمایشگاه ایران نوشت از ۱۵ تا ۳۱ شهریور همه روزه از ساعت ۱۵ الی ۲۲ در محل مصلی امام خمینی (ره) برقرار است. همچنین این نمایشگاه به جز تهران در ۵ استان پر جمعیت یزد، شیراز، مشهد، تبریز و قم نیز برگزار می‌شود.
انتهای پیام