امکان افزایش مهریه بعد از عقد

تغییر مستقیم میزان مهریه در سند ازدواج پس از جاری شدن عقد، طبق رویه قضایی و نظر شورای نگهبان، امکان پذیر نیست و باطل محسوب می شود. با این حال، زن و شوهر می توانند با توافق و از طریق روش های قانونی جایگزین مانند هبه، صلح بلاعوض یا ابراء، تعهدات مالی جدیدی ایجاد کرده یا بخشی از مهریه را ساقط کنند.

پس از جاری شدن عقد نکاح، مهریه به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه، در سند ازدواج ثبت می شود. اما گاهی اوقات، با گذشت زمان و تغییر شرایط زندگی، زوجین به دلایل گوناگونی مانند پشیمانی از مبلغ اولیه، افزایش توان مالی زوج، یا حتی بروز اختلافاتی که نیاز به تحکیم روابط مالی را پررنگ تر می کند، به فکر افزایش مهریه بعد از عقد یا حتی کاهش آن می افتند. برای مثال، زنی ممکن است در آغاز زندگی، به دلیل علاقه و اعتماد فراوان، مهریه ناچیزی تعیین کرده باشد، اما بعدها به این نتیجه برسد که این مقدار، تضمین کافی برای آینده او نیست. یا مردی که در لحظه هیجان انگیز عقد، مهریه سنگینی را پذیرفته، اکنون با واقعیت های اقتصادی مواجه شده و در صدد کاهش آن برآمده است. اینجاست که سوال اصلی مطرح می شود: آیا واقعاً امکان تغییر مهریه بعد از ازدواج وجود دارد؟ پاسخ به این سوال، پیچیدگی های حقوقی خاص خود را دارد که در این مقاله، به بررسی دقیق ابعاد آن پرداخته خواهد شد تا زوجین با آگاهی کامل، بهترین تصمیم را برای آینده مالی مشترک خود اتخاذ کنند.

مهریه: ستون مالی عقد نکاح در حقوق خانواده ایران

مهریه که در متون دینی با عنوان «صداق» و در عرف عامه «کابین» نیز شناخته می شود، تعهد مالی است که مرد در زمان عقد نکاح، پرداخت آن را به همسرش بر عهده می گیرد یا به پرداخت آن در آینده ملزم می شود. این حق مالی، نه تنها در شرع اسلام جایگاه ویژه ای دارد، بلکه در قانون مدنی ایران نیز به تفصیل مورد حمایت قرار گرفته است. مهریه نشانه ای از صداقت مرد در تشکیل خانواده و پشتوانه ای برای زن در طول زندگی مشترک و پس از آن محسوب می شود.

انواع مهریه در قانون مدنی

مهریه بسته به شرایط تعیین و توافق، می تواند انواع مختلفی داشته باشد که هر یک احکام حقوقی خاص خود را دارند:

• مهرالمسمی: این رایج ترین نوع مهریه است و به مالی گفته می شود که در زمان عقد نکاح با توافق کامل زوجین، مقدار و اوصاف آن به صورت دقیق مشخص و در سند ازدواج ثبت می گردد. مثلاً یکصد سکه تمام بهار آزادی.
• مهرالمثل: در مواردی که مهریه در عقد نکاح تعیین نشده باشد و قبل از نزدیکی نیز طلاق واقع نشود، مهریه ای به زن تعلق می گیرد که متناسب با شأن اجتماعی، خانوادگی و وضعیت او باشد. این مهریه توسط کارشناس و با در نظر گرفتن ویژگی های زن و وضعیت مالی مرد تعیین می شود.
• مهرالمتعه: اگر مهریه ای در عقد تعیین نشده باشد و طلاق قبل از نزدیکی واقع شود، مرد باید مالی را به عنوان مهرالمتعه به زن بپردازد. این مبلغ با توجه به وضعیت مالی مرد (نه شأن زن) توسط دادگاه تعیین می شود.

از لحظه انعقاد عقد نکاح، زن مالک تمامی مهریه می شود. این موضوع که در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به صراحت بیان شده، به این معناست که زوجه می تواند هرگونه تصرف مالی را در مهریه خود داشته باشد، خواه آن را مطالبه کند، ببخشد یا به دیگری انتقال دهد. مهریه به عنوان دین ممتاز بر ذمه مرد قرار می گیرد و مطالبه آن از طریق مراجع قانونی، دارای ضمانت اجراهای مشخصی است.

عدم امکان تغییر مستقیم مهریه در سند نکاحیه پس از عقد

یکی از مهم ترین سوالاتی که ذهن بسیاری از زوجین را به خود مشغول می سازد، این است که آیا می توان پس از عقد، مستقیماً میزان مهریه درج شده در سند ازدواج را تغییر داد، یعنی آن را زیاد کردن مهریه پس از عقد یا کاهش داد؟ در گذشته و پیش از سال ۱۳۸۸، رویه های متفاوتی در این زمینه وجود داشت، اما با صدور یک رأی وحدت رویه، وضعیت حقوقی به کلی روشن شد.

تحلیل حقوقی اولیه در برابر رویه قضایی

از منظر اصول کلی قراردادها، ماده ۱۰ قانون مدنی اصل آزادی قراردادها را به رسمیت می شناسد که بر اساس آن افراد می توانند با توافق یکدیگر، هرگونه قراردادی را که مخالف صریح قانون نباشد، منعقد کنند. بر همین اساس، برخی حقوق دانان بر این باور بودند که مهریه نیز یک قرارداد مالی میان زوجین است و همان طور که با توافق ایجاد شده، با توافق نیز می تواند تغییر کند. این دیدگاه نظری، امکان تغییر تعداد سکه مهریه یا هر مال دیگر را پس از عقد، از نظر حقوقی بی مانع می دانست.

با این حال، رویه قضایی و نظریه شورای نگهبان، نگاه متفاوتی به این موضوع داشتند. تا پیش از سال ۱۳۸۸، بند (ب) از قسمت ۱۵۱ بخشنامه های ثبتی سابق، به زوجین اجازه می داد که در صورت توافق بر افزایش مهریه بعد از ازدواج، این امر را از طریق تنظیم اقرارنامه رسمی در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسانند. در نتیجه، بسیاری از افراد بر این تصور بودند که می توانند مهریه خود را مستقیماً در سند ازدواج افزایش یا کاهش دهند.

رأی وحدت رویه شماره ۴۸۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

نقطه عطف در این موضوع، صدور رأی وحدت رویه شماره ۴۸۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۵/۰۶/۱۳۸۸ بود. این رأی، با استناد به نظریه فقهای محترم شورای نگهبان، به صراحت اعلام کرد:

مهریه شرعی، همان است که در ضمن عقد واقع شده است و ازدیاد مهر بعد از عقد، شرعاً صحیح نیست و ترتیب آثار مهریه بر آن، خلاف موازین شرع شناخته شد.

بر اساس این نظریه، بخشنامه قبلی که اجازه اضافه کردن مهریه بعد از عروسی را می داد، ابطال شد. این رأی صریحاً نشان داد که هرگونه توافق بر زیاد کردن مهریه پس از عقد یا کاهش آن، تحت عنوان مهریه اصلی در سند ازدواج، از نظر شرعی و قانونی باطل و فاقد اثر حقوقی مهریه است. به عبارت دیگر، هر چند که زوجین ممکن است به دلایل شخصی یا برای تحکیم روابط خود تصمیم به تغییر مهریه بعد از عقد بگیرند، اما قانون این تغییر را به عنوان بخشی از مهریه اصلی به رسمیت نمی شناسد و این توافقات، نمی توانند جایگزین مهریه اولیه شوند یا آثار حقوقی مهریه را داشته باشند.

راه حل های قانونی جایگزین برای افزایش تعهدات مالی بعد از عقد (بدون تغییر مهریه اصلی)

با وجود عدم امکان افزایش مهریه بعد از عقد به صورت مستقیم در سند نکاحیه، زوجین همچنان می توانند با استفاده از راه حل های قانونی جایگزین، تعهدات مالی جدیدی برای زوج ایجاد کنند. این روش ها ماهیت حقوقی متفاوتی با مهریه اصلی دارند، اما می توانند به هدف زوجین برای تضمین مالی بیشتر برای زوجه یا تحکیم روابط کمک کنند.

۱. هبه (بخشیدن مال از سوی زوج به زوجه)

هبه به معنای بخشیدن مال به صورت بلاعوض است. زوج می تواند به قصد افزایش مهریه بعد از ازدواج یا هر قصد دیگری، مالی را به همسرش هبه کند. این مال می تواند شامل سکه، ملک، پول نقد، خودرو یا هر دارایی با ارزش دیگری باشد. برای صحت عقد هبه، شرایطی از جمله قصد و رضای طرفین، اهلیت واهب (بخشنده) و موهوب له (گیرنده)، و مهم تر از همه، قبض یا تحویل مال موهوبه به زوجه ضروری است. برای اثبات و ثبت رسمی این هبه، معمولاً طرفین اقدام به تنظیم سند رسمی هبه در دفاتر اسناد رسمی می کنند.

آثار حقوقی: پس از قبض، زوجه مالک مال موهوبه می شود و می تواند هرگونه تصرفی در آن انجام دهد. اما نکته مهم در هبه، امکان رجوع واهب (زوج) از هبه است. یعنی زوج در برخی موارد (مثل زمانی که مال همچنان در ملکیت زوجه باشد و تغییر شکل نداده باشد) می تواند از بخشش خود رجوع کرده و مال را پس بگیرد. این موضوع، هبه را نسبت به سایر روش ها در بسیاری موارد، کم اطمینان تر می کند، اگرچه موارد خاصی مانند هبه به رحم (مثل فرزند) یا هبه ای که عوضی داشته باشد، قابل رجوع نیستند. به عنوان مثال، اگر زوج ۳۰ سکه اضافه را به همسرش هبه کند و سند رسمی آن را تنظیم نماید، زوجه مالک آن سکه ها می شود.

۲. صلح بلاعوض (مصالحه بدون عوض از سوی زوج به زوجه)

عقد صلح، یکی از عقود لازم در قانون مدنی است که بر اساس آن طرفین می توانند بر امری با توافق یکدیگر مصالحه کنند. در این حالت، زوج می تواند مالی را به صورت بلاعوض به زوجه صلح کند. این صلح می تواند شامل انتقال حق مطالبه مبلغی معین یا انتقال مالکیت یک مال مشخص باشد. تفاوت اصلی صلح با هبه در لازم بودن عقد صلح است؛ یعنی پس از انعقاد و ثبت رسمی آن، هیچ یک از طرفین (از جمله زوج) نمی تواند از آن رجوع کند. این ویژگی، صلح بلاعوض را به راهکاری مطمئن تر برای افزایش تعهدات مالی بعد از عقد تبدیل می کند.

آثار حقوقی: با تنظیم سند رسمی صلح بلاعوض در دفاتر اسناد رسمی، زوجه به طور قطعی مالک مال یا حق مورد صلح می شود و زوج حق رجوع ندارد. برای مثال، زوج می تواند سه دانگ از یک آپارتمان را به همسرش صلح بلاعوض کند. این اقدام، به معنای مهریه اضافه شده بعد از عقد نیست، بلکه یک تعهد مالی مستقل و لازم الاجراست.

۳. تعهد کتبی مالی (ایجاد دین جدید)

زوج می تواند به صورت کتبی، متعهد به پرداخت مبلغ یا مالی اضافی به زوجه شود. این تعهد می تواند در قالب اقرارنامه رسمی در دفاتر اسناد رسمی، یا از طریق صدور اسناد تجاری مانند چک و سفته باشد. در این روش، زوج اقرار می کند که مبلغی مشخص را به همسرش بدهکار است و متعهد به پرداخت آن می شود.

آثار حقوقی: این مبلغ به عنوان دین بر ذمه زوج قرار می گیرد و زوجه می تواند آن را از طریق مراجع قضایی مطالبه کند. با این حال، باید توجه داشت که این دین جدید، ماهیت مهریه را ندارد و از امتیازات خاص مهریه (مانند ممتاز بودن دین در برخی موارد) برخوردار نیست. اما به هر حال، یک پشتوانه مالی برای زوجه ایجاد می کند و قابل پیگیری قانونی است.

راه حل های قانونی جایگزین برای کاهش تعهدات مالی بعد از عقد (بدون تغییر مهریه اصلی)

همان طور که برخی زوجین به دنبال افزایش مهریه بعد از عقد هستند، برخی دیگر نیز ممکن است به دلایل مختلف، مانند بهبود روابط، رضایت زن، یا عدم توانایی مالی مرد، بخواهند تعهدات مالی مربوط به مهریه را کاهش دهند. در این موارد نیز، راهکارهای قانونی جایگزین وجود دارد که می تواند بدون تغییر سند ازدواج برای مهریه، به این هدف دست یابد.

۱. ابراء ذمه (بری کردن ذمه زوج از سوی زوجه)

ابراء به معنای ساقط کردن دین از سوی طلبکار است. در مورد مهریه، زوجه می تواند تمام یا قسمتی از مهریه خود را به عنوان بخشیدن مهریه بعد از عقد یا ابراء مهریه از ذمه زوج بری کند. این عمل حقوقی به صورت یک جانبه از سوی زوجه انجام می شود، اما برای اعتبار و سندیت آن، تنظیم سند رسمی ابراء در دفاتر اسناد رسمی ضروری است.

آثار حقوقی: با ابراء ذمه، تعهد زوج به میزان ابراء شده به طور قطعی ساقط می شود و زوجه دیگر حق مطالبه آن بخش از مهریه را ندارد. مهم ترین ویژگی ابراء، عدم امکان رجوع زوجه از آن است؛ یعنی پس از ابراء، زن نمی تواند ادعایی نسبت به آن بخش از مهریه داشته باشد. برای مثال، اگر مهریه زنی ۲۰۰ سکه باشد و او ذمه همسرش را بابت ۵۰ سکه ابراء کند، مرد تنها بدهکار ۱۵۰ سکه باقی می ماند.

۲. صلح بلاعوض (مصالحه بدون عوض از سوی زوجه به زوج)

زوجه می تواند حق مطالبه بخشی از مهریه خود را به صورت بلاعوض به زوج صلح کند. این روش نیز مانند ابراء، منجر به کاهش تعهدات مالی زوج می شود. صلح مهریه بعد از عقد از سوی زوجه به زوج، در دفاتر اسناد رسمی به ثبت می رسد و به دلیل لازم بودن عقد صلح، امکان رجوع زوجه از آن وجود ندارد.

آثار حقوقی: مانند ابراء، با صلح بلاعوض نیز، تعهد زوج به میزان مورد صلح، ساقط شده و زوجه نمی تواند مجدداً آن را مطالبه کند. این روش، راهی مطمئن برای کاهش مهریه بعد از عقد است.

۳. هبه (بخشیدن مال المهریه از سوی زوجه به زوج)

اگر مهریه زوجه، مال معین و موجودی باشد (مانند ملک، خودرو یا سکه های موجود در اختیار زن)، زوجه می تواند تمام یا بخشی از آن مال را به زوج هبه کند. این عمل نیز در دفاتر اسناد رسمی به ثبت می رسد.

آثار حقوقی: همانند هبه از سوی زوج به زوجه، در این حالت نیز امکان رجوع واهب (زوجه) از هبه در موارد خاص وجود دارد. این موضوع می تواند این روش را نسبت به ابراء یا صلح بلاعوض، کمتر مطمئن کند، مگر اینکه شرایطی وجود داشته باشد که رجوع از هبه را مانع شود.

شرایط عمومی و اختصاصی لازم برای انجام هر یک از توافقات جایگزین

برای اینکه هر یک از توافقات جایگزین برای افزایش مهریه بعد از عقد یا کاهش آن، از اعتبار قانونی برخوردار باشند، لازم است که شرایط عمومی صحت معاملات و همچنین شرایط اختصاصی مربوط به هر عمل حقوقی رعایت شود.

شرایط عمومی صحت معاملات

این شرایط در ماده ۱۹۰ قانون مدنی بیان شده اند و در مورد اکثر عقود و ایقاعات کاربرد دارند:

1. قصد و رضای طرفین: طرفین باید با اراده آزاد و بدون هیچ گونه اکراه یا اجباری، قصد انجام معامله را داشته باشند و به آن رضایت دهند. در عقودی مانند صلح و هبه که دوطرفه هستند، قصد و رضای هر دو (زوج و زوجه) لازم است. اما در ایقاعاتی مانند ابراء که یک طرفه هستند، فقط قصد و رضای ابراءکننده (زوجه) کافی است.
2. اهلیت طرفین: طرفین باید از نظر قانونی اهلیت انجام معامله را داشته باشند. این به معنای بالغ، عاقل و رشید بودن آنهاست. صغیر، مجنون و سفیه، اهلیت کامل برای انجام معاملات مالی را ندارند. همانند قصد و رضا، در اعمال دوطرفه، اهلیت هر دو و در اعمال یک طرفه، اهلیت انجام دهنده عمل حقوقی کفایت می کند.
3. موضوع معین و مشخص: موضوع توافق (خواه مال موهوبه، مال مورد صلح، یا مقدار دین جدید) باید به وضوح مشخص و معین باشد تا ابهامی در آن وجود نداشته باشد. مثلاً اگر قرار است سکه هبه شود، باید تعداد دقیق آن ذکر شود.
4. جهت مشروع: هدف و انگیزه از انجام توافق باید مشروع و قانونی باشد. به عنوان مثال، اگر قصد اضافه کردن مهریه بعد از عروسی با هدف انجام یک عمل غیرقانونی باشد، آن توافق باطل خواهد بود.

شرایط اختصاصی هر عمل حقوقی

علاوه بر شرایط عمومی، هر یک از اعمال حقوقی (هبه، صلح، ابراء) دارای شرایط اختصاصی خود هستند که باید رعایت شوند:

• در عقد هبه، علاوه بر قصد و رضا و اهلیت، قبض یا تحویل مال موهوبه به گیرنده (زوجه یا زوج) شرط صحت است. یعنی صرف توافق بر هبه کافی نیست و مال باید به تصرف طرف دیگر درآید.
• در عقد صلح، لازم است که طرفین بر یک امر معین مصالحه کنند و این صلح باید در قالب یک سند رسمی یا عادی که دارای اعتبار باشد، انجام شود.
• در ابراء ذمه، همانطور که اشاره شد، فقط قصد و رضای ابراءکننده (زوجه) و اهلیت او کفایت می کند و نیازی به قبول زوج نیست.

تفاوت های اساسی و ملاحظات مهم

درک تفاوت های میان مهریه اصلی و تعهدات مالی اضافه شده از طریق راه حل های جایگزین، برای زوجین از اهمیت بالایی برخوردار است. این تفاوت ها می توانند بر نحوه مطالبه، ضمانت اجرا و آثار حقوقی آنها تأثیر بگذارند.

مقایسه مهریه اصلی با تعهدات مالی اضافه شده

مهریه اصلی که در زمان عقد نکاح تعیین و در سند ازدواج ثبت می شود، از امتیازات ویژه ای برخوردار است که تعهدات مالی اضافه شده از طریق هبه، صلح یا اقرارنامه از آن بی بهره اند:

ویژگی	مهریه اصلی	تعهدات مالی جایگزین (هبه، صلح، اقرار)
ماهیت	ناشی از عقد نکاح، دین ممتاز	ناشی از عقود و ایقاعات مستقل، دین عادی
امتیازات قانونی	جز دیون ممتازه، دارای ضمانت اجرای خاص (مثلاً امکان توقیف اموال قبل از صدور حکم قطعی در برخی موارد)	دین عادی، بدون امتیازات ویژه مهریه
محدودیت ها	امکان تقسیط و اعمال ماده ۱۰۸ قانون اجرای احکام مدنی (تا ۱۱۰ سکه امکان جلب، بیشتر از آن نیاز به اثبات استطاعت)	مطالبه مانند سایر دیون، بدون محدودیت ۱۱۰ سکه (اما امکان تقسیط و اعسار وجود دارد)
ثبت در سند ازدواج	درج در سند رسمی ازدواج	نیاز به تنظیم سند رسمی جداگانه (هبه نامه، صلح نامه، اقرارنامه) در دفاتر اسناد رسمی
رجوع	غیرقابل رجوع از سوی زوج	در هبه امکان رجوع (در موارد خاص)، در صلح و ابراء غیرقابل رجوع

با توجه به این تفاوت ها، افزایش مهریه بعد از عقد از طریق راه های جایگزین، هرچند که می تواند پشتوانه مالی برای زوجه ایجاد کند، اما هرگز نمی تواند جایگزین کامل و دارای همان آثار و امتیازات مهریه اصلی باشد.

تغییر شروط ضمن عقد نکاح

گاهی اوقات، زوجین به اشتباه تصور می کنند که امکان تغییر مهریه بعد از ازدواج به این معناست که می توانند شروط ضمن عقد را نیز به سادگی تغییر دهند و با آن راه حل ها به تغییر مهریه بپردازند. شروط ضمن عقد نکاح (مانند حق وکالت در طلاق، حق خروج از کشور، یا شرط تقسیم اموال) ماهیتی کاملاً متفاوت از مهریه دارند. در حالی که مهریه یک تعهد مالی معین است، شروط ضمن عقد، توافقاتی هستند که برای تنظیم روابط زوجین در طول زندگی مشترک یا در زمان جدایی صورت می گیرند.

باید در نظر داشت که برخی از شروط ضمن عقد، به دلیل ماهیت حقوقی خود، پس از عقد نیز قابل تغییر، اضافه یا حذف شدن هستند. این موضوع کاملاً مستقل از بحث تغییر تعداد سکه مهریه است و نباید با آن اشتباه گرفته شود. زوجین می توانند با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی و توافق یکدیگر، شروط جدیدی را به عقدنامه اضافه کنند یا شروط موجود را تعدیل نمایند، مشروط بر اینکه این شروط مخالف مقتضای عقد نکاح یا قوانین آمره نباشند.

اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی

با توجه به پیچیدگی های حقوقی و تفاوت های ظریف میان مهریه و تعهدات مالی جایگزین، و همچنین آثار بلندمدت هر تصمیم، اکیداً توصیه می شود که زوجین قبل از هرگونه اقدامی برای افزایش مهریه بعد از عقد یا کاهش آن، حتماً با یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در امور خانواده مشورت کنند. یک مشاوره تخصصی می تواند به زوجین کمک کند تا بهترین راهکار متناسب با شرایط خاص خود را انتخاب کرده و از بروز مشکلات و سوءتفاهمات آتی جلوگیری نمایند.

تصمیم گیری آگاهانه در مسائل مالی مربوط به ازدواج، نیازمند درک عمیق از تفاوت های حقوقی و آثار هر توافق است؛ مشاور حقوقی می تواند راهنمای معتمد شما در این مسیر باشد.

سوالات متداول

آیا می توان تعداد سکه های مهریه را در عقدنامه مستقیماً تغییر داد؟

خیر، بر اساس رأی وحدت رویه دیوان عدالت اداری و نظریه شورای نگهبان، مهریه شرعی همان است که در زمان عقد تعیین شده است و افزایش یا کاهش مستقیم آن در عقدنامه پس از عقد، شرعاً صحیح نیست و باطل محسوب می شود.

اگر مهریه را از طریق هبه افزایش دهیم، آیا زن می تواند آن را در زمان طلاق مطالبه کند؟

بله، در صورتی که هبه به طور صحیح و با رعایت تمامی شرایط (از جمله قبض) صورت گرفته باشد و مرد از هبه رجوع نکرده باشد، زن مالک مال موهوبه است و می تواند آن را در زمان طلاق یا هر زمان دیگری مطالبه کند. اما این مال، ماهیت مهریه اصلی را ندارد و از امتیازات قانونی خاص مهریه بهره مند نیست.

آیا کاهش مهریه از طریق ابراء، قابل رجوع توسط زن است؟

خیر، ابراء یک ایقاع (عمل حقوقی یک طرفه) است و پس از اینکه زن به طور صحیح و با اهلیت کامل، ذمه مرد را از مهریه یا بخشی از آن ابراء کند، دیگر نمی تواند از این ابراء رجوع کند و حق مطالبه آن بخش از مهریه را برای همیشه از دست می دهد.

بهترین و امن ترین راه برای افزایش یا کاهش مهریه چیست؟

برای افزایش تعهدات مالی، صلح بلاعوض یا ایجاد تعهد کتبی مالی (اقرارنامه رسمی) به دلیل لازم بودن و عدم امکان رجوع، معمولاً امن تر از هبه توصیه می شوند. برای کاهش تعهدات، ابراء ذمه یا صلح بلاعوض (از سوی زوجه به زوج) به دلیل عدم امکان رجوع توسط زن، مطمئن ترین روش ها هستند. انتخاب بهترین روش به شرایط خاص زوجین و مشورت با وکیل بستگی دارد.

آیا برای افزایش مهریه نیاز به حضور در محضر (دفاتر اسناد رسمی) داریم؟

برای اطمینان از اعتبار و رسمیت توافقات جایگزین (مانند هبه نامه، صلح نامه، اقرارنامه ابراء)، اکیداً توصیه می شود که این اسناد در دفاتر اسناد رسمی تنظیم و ثبت شوند. این کار از بروز اختلافات احتمالی در آینده جلوگیری می کند.

آیا توافق بر افزایش مهریه در یک سند عادی، معتبر است؟

توافقات مالی بین افراد در قالب سند عادی نیز فی نفسه معتبر هستند، مشروط بر اینکه تمامی شرایط صحت معاملات را داشته باشند. اما اسناد عادی از ضمانت اجرایی و اعتبار اسناد رسمی در مراجع قضایی و ثبتی برخوردار نیستند و اثبات آنها در صورت بروز اختلاف ممکن است دشوارتر باشد. بنابراین، برای اطمینان بیشتر، تنظیم سند رسمی ارجح است.

تفاوت مهریه و نفقه چیست و آیا می توان نفقه را بعد از عقد افزایش داد؟

مهریه یک حق مالی است که به مجرد عقد، زن مالک آن می شود و مرد متعهد به پرداخت آن است. نفقه، شامل هزینه های زندگی مانند خوراک، پوشاک، مسکن و درمان است که مرد در طول زندگی مشترک موظف به تأمین آن برای همسرش می باشد. نفقه ماهیتاً با مهریه متفاوت است. توافق بر افزایش یا کاهش نفقه (به عنوان یک مبلغ ثابت) پس از عقد می تواند صورت گیرد، اما معمولاً نفقه بر اساس نیازهای متعارف و توانایی مرد تعیین می شود و در صورت عدم توافق، دادگاه میزان آن را مشخص می کند.

نتیجه گیری

در نهایت، فهم عمیق از حقوق و تعهدات مالی در زندگی مشترک، بنیاد یک رابطه پایدار و آگاهانه را پی ریزی می کند. همان طور که بررسی شد، امکان افزایش مهریه بعد از عقد به صورت مستقیم در سند ازدواج، طبق رویه های قضایی و شرعی، وجود ندارد. مهریه شرعی همان است که در لحظه عقد تعیین و ثبت شده است. با این حال، این ممنوعیت به معنای بن بست کامل نیست و زوجین می توانند با اراده مشترک و آگاهی از قانون، از راه حل های قانونی جایگزین استفاده کنند تا به اهداف مالی خود دست یابند. ایجاد تعهدات مالی جدید از طریق هبه، صلح بلاعوض یا اقرارنامه برای افزایش پشتوانه زوجه، و یا ابراء ذمه یا صلح بلاعوض برای کاهش تعهدات زوج، ابزارهایی هستند که قانون در اختیار زوجین قرار داده است.

نکته کلیدی اینجاست که این تعهدات جایگزین، با وجود اعتبار قانونی، ماهیتی متفاوت از مهریه اصلی دارند و از تمامی امتیازات و آثار حقوقی آن برخوردار نیستند. از این رو، تاکید بر مشاوره حقوقی مهریه با متخصصین، پیش از هرگونه اقدام، حیاتی است. یک مشاور آگاه می تواند ابهامات را برطرف کرده، بهترین مسیر را پیشنهاد دهد و از بروز هرگونه سوءتفاهم یا مشکل حقوقی در آینده جلوگیری کند. با درک صحیح این مفاهیم و انتخاب آگاهانه، زوجین می توانند پایه های مالی زندگی مشترک خود را محکم تر سازند.