جالب ترین خواص خرفه و مضرات آن
آشنایی با گیاه خرفه و خواص بی نظیر آن
سبزی خرفه تا چندی قبل، به عنوان یک علف هرز شناخته می‌شد که در مزارع زیر کشت، کنار جاده‌ها، کنار جوی‌های آب و … رشد می‌کرد. این گیاه، بومی شمال آفریقا، خاورمیانه و شبه قاره هند است. اما امروزه در اروپا و آمریکای شمالی هم به وفور یافت می‌شود. خرفه با نام علمی Portulaca oleracea دارای پراکندگی وسیع است. برگ‌های این گیاه، سبز و روشن هستند و در حالی که بوی خاصی ندارند، از طعم مطبوع و لذیذی برخوردار هستند. وجود اسید اگزالیک در این برگ‌ها، به آن‌ها مزه‌ای شبیه به لیمو ترش می‌دهد.
تمام قسمت‌های خرفه که یکی از داروهای گیاهی محسوب می‌شود، قابل خوردن هستند. ساقه‌ها، برگ‌ها و گل‌های زرد رنگ این گیاه را می‌توان به صورت خام و در سالاد سبزیجات، مصرف کرد. علاوه بر این، برگ‌ها و ساقه‌های خرفه را می‌توان در روغن زیتون تفت داد و مانند فرانسوی‌ها و یونانی‌ها، نوش جان کرد. برگ‌های گیاه خرفه در طبیعت و توسط جاندارن مختلفی از قبیل گنجشک‌ها، خوک‌ها و گوزن‌ها مصرف می‌شوند. گاهی از آن به عنوان علوفه استفاده شده و برای کاهش کلسترول تخم مرغ، به مرغ داده می‌شود.
به عبارت دیگر خرفه گیاهی است که در دسته بندی خرفه ئیان دسته بندی می شود و نوعی علف یک ساله است که گونه های فراوانی دارد و در مقابل خشکی بسیار مقاوم است. جالب است بدانید که بین ۴۰ تا ۱۰۰ گونه از این گیاه در سراسر زمین موجود می باشد. سبزی خرفه گیاه پر فایده و مفیدی است و خواص بسیار زیادی دارد که همگی این خواص را نمی توان به طور کامل در یک مقاله گنجاند، به همین جهت خلاصه ای از خواص خرفه را برایتان جمع آوری کرده ایم. با ایده آل مگ همراه باشید.
مشخصات علمی گیاه خرفه
مشخصات علمی گیاه خرفه عبارتند از:
- خرفه گیاهی یک ساله است
- نام علمی این گیاه (Portulaca.oleracea) است.
- این گیاه متشکل از برگ‌های گوشتی سبز، ساقه‌های کوچک قرمز، گل‌ها و تخم خرفه است.
- این گیاه به صورت خودرو با ساقه‌هایی گسترده در سطح زمین می‌روید، اما در نوع پرورشی خود با ۳۰ سانتیمتر طول، ساقه‌هایی ضخیم و گل‌های ریز زرد می روید.
- حدود ۹۳% درصد از سبزی خرفه را آب تشکیل می‌دهد.
- گفته شده که گیاه خرفه نوعی از گیاهان بومی مدیترانه است، اما امروزه در مناطقی نظیر اروپا، آسیا، آفریقا و خاورمیانه و… نیز استفاده می‌شود.
- تمامی اجزا خرفه از برگ‌ها گرفته تا ساقه، گل‌ها و بذر آن خوراکی هستند و دارای خواص دارویی و درمانی در طب سنتی هستند.
- این گیاه مزه‌ای ترش و نسبتا شور دارد.
- خرفه از طریق بذر تکثیر می‌شود.
- خرفه از جمله گیاهانی است که تقریبا با هر خاکی سازگاری دارد، به گونه‌ای که در انواع خاک‌های شور و خالی از مواد مغذی نیز می‌روید.
- نوع خودروی این گیاه در کنار مزارع، شنزار، باغچه‌ها و جویبار‌ها می‌روید و در گذشته نوعی علف هرز تلقی می‌شد.
برخی دیگر از نام‌های رایج سبزی خرفه عبارتند از: خرفه باغی، گراز کوچک، گاوزبان و خرفه وحشی. در فرانسه به آن پورپییر و در مکزیک به آن وردولگا می‌گویند. مورخان پی برده‌اند که خرفه به عنوان یک سبزی، ادویه و داروی گیاهی در مصر باستان و قرون وسطی در انگلستان مصرف شده است. حتی نام خرفه در بسیاری از نسخه‌های پزشکی کشورهایی نظیر اسپانیا، مکزیک و فرانسه وجود دارد.
گفته شده که در گذشته از گیاه خرفه در مواردی چون باطل کردن سحر و جادو نیز استفاده شده است. آنان با این اعتقاد که خرفه می‌تواند ارواح شیطانی را دور کند، مقداری از آن را در محل خواب خود قرار می‌دادند. حتی سربازان جنگ نیز جهت جلوگیری از کابوس و خواب‌های آشفته مقداری از آن را همراه خود داشتند. برخی نیز بر این باور بودند که خرفه برای آنان شانس و اقبال، به همراه می‌آورد.
ارزش غذایی گیاه خرفه
در جدول زیر می‌توانید ارزش غذایی و املاح و ویتامین‌های موجود در هر ۱۰۰ گرم از گیاه خرفه را مشاهده نمایید:
ماده غذایی میزان آن در ۱۰۰ گرم گیاه خرفه
ویتامین A ۲۶ درصد
ویتامین C ۳۵ درصد
منیزیم ۱۷ درصد
منگنز ۱۵ درصد
آهن ۱۱ درصد
کلسیم ۱۱ درصد
پتاسیم ۱۴ درصد
خرفه یک ماده غذایی بسیار مقوی محسوب می‌شود؛ زیرا غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ است (این اسیدها بیشتر در ماهی‌ها و دانه‌های کتان یافت می‌شوند). این سبزی خوراکی، دارای مقادیر زیادی از آهن، منیزیم، آنتی اکسیدان‌ها و … است.
تذکر: خرفه دقیقا مانند اسفناح، دارای مقادری زیادی از اگزالات است؛ بنابراین نباید توسط افرادی که سنگ کلیه دارند یا مستعد این بیماری هستند، بیش از اندازه مصرف شود.
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، گیاهی که تا چند سال قبل به عنوان یک علف هرز تلقی می‌شد، امروزه از مقوی‌ترین، مفیدترین و حتی لذیذترین سبزیجات به شمار می‌رود.
خواص گیاه خرفه
اگر می‌خواهید با خواص شگفت‌انگیز خرفه برای سلامتی مطلع شوید، حتما در ادامه این مقاله، با ما همراه باشید. مواردی که در زیر مطرح شده‌اند، تنها بخشی از خاصیت‌های جادویی این گیاه، به شمار می‌روند:
· کمک به سلامت قلب
اسیدهای چرب امگا۳ برای سلامت قلب بسیار مفید هستند. این چربی‌های مفید، در راستای متعادل کردن کلسترول بد خون، در بدن فعالیت کرده و آن را تنظیم می‌کنند. از آنجایی که بدن به تنهایی قادر به تولید این نوع چربی‌ها نیست باید از طریق مواد غذایی حاوی چربی‌های امگا۳ آن را به بدن برسانیم و خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را از خود دور کنیم. گیاه خرفه حاوی مقادیر اسیدهای چرب امگا ۳ است و مصرف آن، به سلامت قلب کمک می‌کند. اگر به سلامت قلب و عروق خود اهمیت می‌دهید حتما خرفه را به سبد غذایی خود اضافه کنید.
· کاهش وزن
خرفه حاوی فیبر بالا و کالری کم است؛ از این رو در کاهش وزن بسیار موثر عمل می‌کند. فیبر موجود در خرفه، در افراد ایجاد سیری کرده و مانع از پرخوری می‌شود. اگر به دنبال راهی برای کاهش وزن خود هستید، می‌توانید خرفه را به صورت خام یا پخته، به مواد غذایی خود اضافه کنید. این گیاه از میزان کالری کمی برخوردار بوده و کمک می‌کند تا رژیم سالم‌تری داشته باشید.
· کمک به رشد کودکان
تحقیقات نشان می‌دهند که اسیدهای چرب امگا۳ در بدن کودکان، آنان را از بروز اختلالاتی چون اوتیسم، بیش فعالی و… در امان می‌دارند. شما می‌توانید با مشورت پزشک و اطلاع از خواص و مضرات خرفه، این سبزی را به رژیم غذایی کودکان خود، اضافه کنید.
· درمان مشکلات گوارشی
یکی دیگر از خواص گیاه خرفه، کمک به مشکلات گوارشی است. متاسفانه برخی از افراد، به گیاهان دارویی اعتقاد نداشته و آنان را نادیده می‌گیرند! شاید این موضوع به علت بی‌خبر بودن از خواص درمانی گیاهانی مانند خرفه است. خرفه از ترکیبات آلی نظیر اسید مالیک، آلانین، دوپامین و… برخوردار است. سالیان زیادی است در طب سنتی چینی، از خرفه به عنوان یک درمانگر اثر بخش در بیماری‌هایی چون اسهال، خونریزی روده، بواسیر، اسهال خونی و برخی دیگر از بیماری‌های روده‌ای استفاده می شود.
· محافظت از پوست
در بین خواص خرفه می‌توان به درمان بیماری‌های پوستی اشاره کرد. خرفه حاوی مقادیر بالای ویتامین A بوده و استفاده موضعی آن، در مواردی چون نیش زدگی زنبور و التهاب پوست، بسیار اثربخش است. خرفه در مواردی مانند از بین بردن لکه‌های پوستی هم‌ون جای زخم و جوش، کاهش چین و چروک، و… نیز درمانگر است.
· جلوگیری از سرطان
امروزه سرطان یکی از ناگوارترین و بیرحم‌ترین بیماری‌ها در سراسر جهان است. رژیم غذایی سالم، مهمترین رکن در پیشگیری از این بیماری است. سبزیجات و گیاهان دارویی بیشماری برای جلوگیری از سلول‌های سرطانی موجود هستند، فقط باید آنان را شناخت و در رژیم غذایی خود گنجاند. گیاه خرفه از جمله این سبزیجات به شمار می رود که حاوی مقادیر بالایی از ویتامین‌های A و C است. این ویتامین‌ها با خاصیت آنتی اکسیدانی خود، در متوقف کردن رشد سلول‌های سرطانی، بسیار موثر هستند.
· تقویت بینایی
همان‌طور که گفتیم، خرفه حاوی مقادیر بالای ویتامین A و همین‌طور بتاکاروتن است. ویتامین آ از جمله ویتامین‌های ضروری برای تقویت بینایی است و برای دریافت آن، نیازمند مصرف سبزیجات حاوی این ویتامین هستیم. در دنیای دیجیتالی امروز و استفاده مکرر از موبایل و کامپیوتر، چشم‌ها بیشتر در معرض بیماری و ضعف قرار می‌گیرند. در چنین شرایطی مصرف سبزیجات حاوی ویتامین‌های تقویت کننده چشم بسیار توصیه می‌شود. اگر به سلامت بینایی خود اهمیت می‌دهید از خواص خرفه بهره بگیرید. شما می‌توانید از خرفه در انواع سوپ‌ها نیز استفاده کنید.
· تقویت استخوان‌ها
پوکی استخوان از جمله بیماری‌هایی محسوب می‌شود که با تغذیه ما در ارتباط مستقیم قرار دارد. برای جلوگیری از این بیماریی، باید مواد غذایی که سرشار از کلسیم و مواد معدنی هستند را در سبد غذایی خود بگنجانیم. گیاه خرفه حاوی مقادیر بالایی از کلسیم، منیزیم، آهن و منگنز است. این گیاه از بهترین سبزیجات برای جلوگیری از روند پوکی استخوان و رشد بافت استخوان است.
· کمک به گردش خون
آهن و مس از جمله مواد معدنی ضروری برای گردش خون در بدن هستند. این مواد با افزایش گلبول‌های قرمز، روند گردش خون در بدن را تسریع می‌بخشند. خرفه منبع خوب آهن و مس ضروری برای بدن است.
· خرفه منبع آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها
آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین‌های موجود در خرفه به شرح زیر هستند:
- ویتامین C: خرفه حاوی مقادیر بالای ویتامین C است. این ویتامین در سلامت پوست و تقویت استخوان‌ها کاربرد دارد.
- ویتامین E: خرفه منبع خوب ویتامین E است. این ویتامین در راستای جلوگیری از آسیب به غشای سلولی در بدن فعالیت می‌کند.
- ویتامین A: این گیاه مغذی، سرشار از ویتامین A است. این ویتامین از ویتامین‌های ضروری برای سلامت چشم است.
- گلوتاتیون: این ماده یکی از آنتی اکسیدان‌های موجود در سبزی خرفه است که وظیفه آن محافظت از سلول‌های بدن است.
- ملاتونین: خرفه از ملاتونین نیز برخوردار است. یکی از وظایف ملاتونین کمک به خواب راحت است.
- بتالائین: گیاه خرفه در ساخت این نوع آنتی اکسیدان، نقش بسزایی دارد.
موارد مصرف خرفه
خرفه نوعی از سبزیجات است و می‌توان آن را در انواع سوپ‌ها و سالاد‌ها استفاده کرد. در مواردی هم از خرفه در خوراک‌های گوشت استفاده می‌شود، خرفه طعم گوشت را بهتر می‌کند. همچنین برخی برای پخت نان، آن را به خمیر اضافه می‌کنند. می‌توان گفت خرفه گیاهی همه فن حریف است و کاربردهای متفاوتی دارد. علاوه بر کاربرد آن در آشپزی و پخت و پز، در کشورهایی مانند چین و هندوستان از آن به عنوان یک گیاه درمانگر استفاده می‌کنند.
برخی دیگر از خواص درمانی گیاه خرفه
- خرفه ادرارآور، تب بر و تصفیه کننده خون است
- سوزش معده را تسکین داده و میکروب معده را از بین میبرد.
- خرفه برای کسانی که از مشکل دیابت رنج می‌برند نیز بسیار مفید است.
- گیاه خرفه برای اسهال چاره ساز است و میکروب روده را دفع می‌کند.
- ضماد این گیاه در موارد نیش‌زدگی زنبور و مار نیز کاربرد دارد.
- خرفه خشک نیز در درمان بیماری‌های بسیاری مانند دیابت، اسهال، زیگیل‌های پوستی و… بسیار اثر بخش است.
مضرات خرفه
در کنار خواص خرفه و فواید آن برای سلامتی، مضرات و ممنوعیت‌هایی هم در مصرف آن وجود دارد. از آنجایی که خرفه حاوی اگزالات است و اگزالات باعث تشکیل سنگ کلیه می‌شود برای افرادی که از مشکل سنگ کلیه رنج می‌برند مضر است. این افراد باید از مصرف خرفه بپرهیزند.
اگزالات یکی از مضرات خرفه است و با وجود آن برخی از افراد باید از خوردن این گیاه بپرهیزند. اگزالات خواص ضدتغذیه‌ای دارد و ممکن است مانع از جذب مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم در بدن شود. وجود اگزالات نمی‌تواند شما را از خواص درمانی بی‌نظیر خرفه محروم کند. شما می‌توانید آن را همراه با ماست میل کنید، چرا که ماست مقدار اگزالات در خرفه را در حد چشمگیری کاهش می دهد.
یکی دیگر از روش‌های کاهش اگزالات موجود در گیاه خرفه پختن آن در آب جوش است. اب جوش اگزالات را تا حد چشمگیری کاهش می دهد