اصول اولیه و مهم طراحی شبکه فاضلاب چیست؟

فاضلاب های انسانی یا شهری ناشی از فعالیت های روزانه انسانی مانند حمام، پخت و پز،آب روان حیاط، زهکشی حمام و توالت است. این فاضلاب ها به دلیل بار آلی و میکروبی بالا بسیار خطرناک هستند. برای انتقال این جریانات به تصفیه خانه فاضلاب از شبکه های جمع آوری فاضلاب استفاده می شود. در واقع می توان گفت که با کمک شبکه های جمع آوری فاضلاب و تصفیه خانه ها، آب می تواند به چرخه محیطی بازگردد. طراحی این شبکه ها نقش مهمی در محیط زیست، توسعه شهری و کاهش آلودگی و بیماری دارد.

عوامل موثر در طراحی شبکه فاضلاب

در شبکه جمع آوری فاضلاب ثقلی ، براي جلوگیري از ته نشینی طولانی مدت و تجمع و تحکیم مواد رسوبی در فاضلابرو ها باید شرایطی ثقلی ایجاد شود. شبکه جمع آوری فاضلاب ثقلی که مـواد رسوبی را به تصفیه خانه حمل و منتقل می کند.

هنگام طراحی شبکه جمع آوری فاضلاب ثقلی، محاسبه عواملی مانند میزان دبی، شیب و سایز خط لوله و محل استقرار منهول پلی اتیلن بسیار دارای اهمیت است.

به طور کلی با محاسبه دقیق این عوامل می توان سرعت انتقال فاضلاب را کنترل کرد. اما برای کاهش آلودگی و آسیب، داشتن زندگی سالم و ایجاد رفاه و آسایش اجتماعی باید شبکه آب به درستی ساماندهی شود تا پساب به تصفیه خانه ها به نحو مناسب ارسال شود. سیستم جمع آوری فاضلاب یکی از با ارزش ترین و بزرگترین زیرساخت ها در بسیاری از شهرها است. مجموعه ای از منابعی که پیشرفت مهم و قابل توجهی در بهداشت عمومی به ارمغان آورده است.

اما همیشه این سوال مطرح می شود که برای آن طراحی چه نکات و مراحل مهمی باید طی شود؟! همانطور که می دانیم عملکرد و نحوه انتقال و جمع آوری فاضلاب به طراحی و ساخت بستگی دارد. اگرچه باید توجه داشته باشید که “خشت اول طرح” را کج نگذارید. زیرا رعایت اولین گام ها و مراحل طراحی شبکه موجب پایداری و ماندگاری مدت می شود.

مراحل طراحی شبکه جمع آوری فاضلاب

مراحل و عوامل بسیاری در طراحی شبکه جمع آوری فاضلاب اثر گذار است. در واقع در طراحی آن ها، یک شبکه میتواند دارای چندین فاز باشد که عبارتند از:

فاز صفر (مرحله شناسایی).

فاز یک (مرحله توجیهی).

مرحله تشریحی یا فاز دو.

و نهایتاَ فاز سه یا مرحله اجرایی.

طی فاز یا مرحله‌ی اجرایی، بهره برداری شبکه و نگهداری از سیستم در دستور کار گروه قرار می گیرد. مراحل اجرایی که مهمترین فاز در شکل گیری سیستم جمع آوری فاضلاب است، شامل اقدامات عملیاتی زیر هستند:

ترسیم مسیر لوله‌کشی فاضلاب

خرید لوازم و تجهیزات ضروری

محاسبه مقدار حجم فاضلاب ساختمان

محاسبه مقدار حجم بارش باران

انجام سایر محاسبات نهایی و انتخاب سیستم جمع آوری فاضلاب

جانمایی رایزر ها

سازیزینگ لوله‌های ونت فاضلاب

سایزینگ و شیب بندی لوله‌های دفع فاضلاب

شرایط زمین و توپوگرافی و…

همه این عوامل، مشخص کننده‌ی چگونگی طراحی شبکه جمع آوری فاضلاب است. شبکه‌های مذکور به‌عنوان سیستم های زیر ساختی بسیار مهم و حائز اهمیت در پروژه‌های عمرانی و مهندسی بزرگ شناخته میشوند. بطوری که به کمک آن ها، فاضلاب‌های تولیدشده در شهرها و حتی روستاهای پرجمعیت نزدیک شهرها، به شکل موثر و صحیح حمل و تخلیه می گردد.

دراختیار داشتن یک شبکه فاضلاب کارآمد، وابسته به کار گیری اصول اولیه تحقیقاتی در طراحی و فرآیند اجراء و احداث صحیح است. چنانکه رعایت این دو گام اساسی، موجب به عمل آمدن نتایج بالعکس نخواهد داشت؛ و در این صورت عملکرد ضعیف و ناکارآمد اتفاق نمی افتد. غالباَ طراحی سیستم های ناکارآمد، متاثر از طراحی اشتباه یا غیراصولی، نداشتن آگاهی و اطلاعات کافی در این زمینه و عدم درک صحیح نیازهاست. جدا از بستن یک شبکه فاضلاب درست و حرفه‌ای باید تصفیه فاضلاب را نیز در اولویت قرار داد.

امروزه برای تصفیه فاضلاب از سپتیک تانک استفاده می شود. سپتیک تانک یک تصفیه خانه تک واحدی است که تصفیه مکانیکی و زیستی را به کمک باکتری‌های بی‌هوازی بصورت آنی انجام می‌دهد. سپتیک تانک، با توانایی کاهش بار آلودگی فاضلاب به میزان 25-30 درصد، به عنوان ساده ترین و پر کاربردترین راهکار در تصفیه فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرد، به ویژه در تصفیه فاضلاب های بهداشتی انسانی.

محل نصب منهول پلی اتیلن در شبکه فاضلاب

طبق استاندارد ها محل نصب منهول پلی اتیلن، نقاط حساس شبکه که امکان گرفتگی و افت فشار در آن ها وجود دارد، است.

لوله های فاضلابی به شکل مستقیم و بدون زاویه تولید می شوند. به همین علت در نقاطی که نیاز به تغییر جهت خطوط وجود دارد باید یک منهول نصب شود و چه بهتر که این منهول، پلی اتیلن باشد.

شیب لوله های اصلی فاضلاب را نمی توان از 0.5 درصد بیشتر زد. به همین علت در مسیر هایی که شیب زیاد است، از منهول فاضلابی و به ویژه منهول ریزشی استفاده می شود.

در نقاط اتصال خطوط فاضلاب به یکدیگر یک منهول نصب می کنند تا بتوان بر جریان فاضلاب نظارت کرد و مشکلات به وجود آمده را برطرف کرد.

در خطوط مستقیم نیز بر اساس قطر لوله در فاصله های معین شده به طور معمول بین 80 تا 120 متر یک منهول باید نصب شود.