تجاوز به دژ هخامنشی! – کندوج

سیاوش آریا به کندوج گفت: حریم درجه یک کاخ باستانی موسوم به «قصربناصر» شیراز با مجوز ستاد میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس و شهرداری، تا حد زیادی ساماندهی شده است. و امسال در دست ساخت است در آینده نزدیک پارک اجتماعی در کنار این اثر ارزشمند ملی احداث خواهد شد. فعالان و کارشناسان میراث فرهنگی اما نسبت به این پروژه اعتراض کرده و خواستار توقف آن شده اند، اما تاکنون این اعتراض ها بی تاثیر نبوده است.

وی ارزش تاریخی این دژ یا کاخ را از مرحوم جمشید صداقت کیش، باستان شناس بیان کرد: این محوطه از دوران پیش از تاریخ وجود داشته و به عنوان سنگری در اواخر عهد هخامنشیان و اشکانیان و ساسانیان مورد استفاده پادشاهان بوده و در سال 420 هجری قمری مورد استفاده قرار گرفته است. ، ابونصر (فرزند امیر عضدالدوله دیلمی) از فرمانروایان ایرانی از این مکان به عنوان کاخ استفاده می کرد و به همین دلیل در دوره اسلامی به «کاخ ابونصر» شهرت داشت.

آریا افزود: پروفسور تیلیا در دهه 50 دو ستون و دروازه هخامنشی را که در زمان نامعلومی از پارسه (تخت جمشید) به اینجا آورده بودند شناسایی و به پارسه بازگرداند.

این بنای فرهنگی ادامه می دهد: کاخ باستانی معروف به قصر بونصر، اولین اثر ملی شهر شیراز و استان فارس با شماره 13 که در سال 1310 به ثبت ملی رسید، روزهای سخت و سختی را پشت سر می گذارد. حفاری غیرمجاز اموال فرهنگی و تاریخی سودجویان در محوطه محوطه باستانی قصربونسر شیراز در سال های اخیر تنها یکی از معضلات پیش روی این اثر ارزشمند ملی است که خسارات زیادی به بار آورده است. کتیبه های رنگارنگ بومیان احمق و فروتن بر روی دیوارهای دفاعی و سنگی این کاخ باستانی، چالش دیگری است که قصر نصر همواره با آن مواجه بوده و نشان از فقر و کمبود فرهنگی دارد. و در آخر، کمبود آموزش در میان توده مردم به یکی از بزرگترین مشکلات آثار تاریخی و فرهنگی امروز کشور تبدیل شده است. اگرچه این فرومایه‌ها با نقاشی روی آثار تاریخی و فرهنگی تنها در عرض دو سه دقیقه نشانه‌های بی‌فرهنگی را نشان می‌دهند، اما پاکسازی آن علاوه بر هزینه‌های سنگین وزارت میراث فرهنگی، هفته‌ها و گاهی ماه‌ها طول می‌کشد. و باید در چند مرحله انجام شود و بسیار زمان بر خواهد بود.

آریا که بارها نسبت به وضعیت وخیم این بنای تاریخی هشدار داده است، گفت: دفن زباله ها و نخاله های خانگی و ساختمانی مردم بومی در زمین ها و داخل کاخ کاخ نصر از دیگر چالش های پیش روی این گرانقدر تک تک است. یک نوع آثار ملی از مهمترین چالش های سالیان متمادی تبدیل به یک چیز زشت شده و همچنان ادامه دارد. نمایندگان میراث فرهنگی شهر و شهرداری شیراز و شورای شهر تنها تماشاچیان و تماشاگران این ماجرا هستند و تاکنون اقدامی برای جمع آوری زباله و زباله نداشته اند و هر کدام توپ را به زمین دیگری می اندازند و استعفا می دهند. از شغلش، حیف است. با وجود حصار کشی ورودی این محوطه تاریخی در سال گذشته توسط مدیر میراث فرهنگی شیراز، زباله ها و زباله ها همچنان قابل مشاهده است. این در حالی است که شهرداری با همکاری اداره میراث فرهنگی می تواند با نصب تابلوهای هشداردهنده نسبت به این موضوع به مردم منطقه هشدار دهد و از تخلیه زباله و زباله های خانگی جلوگیری کند تا هم آثار تاریخی و هم ملی ارجمند شده و چهره های زشت دیده شود. باعث می شود تعداد کمی از بازدیدکنندگان و گردشگران تمایل و رغبت به دیدن این اثر ملی و ارزشمند داشته باشند.

این فعال میراث فرهنگی در شیراز گفت: بی شک بدترین سختی این روزها کاخ ابونصر است که باید به عنوان سازنده در منطقه درجه یک و متصل به محل برگزاری آن (1388) اتفاق افتاد که غیر منتظره های زیادی دارد. و سوالات بی شمار و معلوم نیست این اقدام نادرست و نادرست بر چه اساسی صورت گرفته است.

وی با اشاره به تحقیقات انجام شده و شواهد و مدارک موجود، افزود: مدیر سابق اداره کل میراث فرهنگی منطقه فارس با انجام کارهای عمرانی در منطقه درجه یک قصر نصر بدون در نظر گرفتن مسائل فرهنگی. . بناهایی که واضح و شفاف هستند و به وضوح در منطقه ساخته شده اند. بناهای تاریخی و فرهنگی را ممنوع کرده و موافقت کرده است که در آیین نامه آثار فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مستقیماً به آن رجوع کند. این تخلف است و باید پاسخگو باشند. شهرداری شیراز در نامه ای به مدیر میراث فرهنگی منطقه در آذرماه 93 مستقیماً خواستار اجرای فاز دوم محوطه سازی، ارتقای شهرت و کف سازی و اجرای برق و سخت افزار شد.

آریا گفت: با توجه به کارشناسان میراث فرهنگی و تحقیقات میدانی که انجام دادم، در آینده یک پارک طبیعی (پارک محلی) یا یک پارک محیطی در منطقه درجه یک جنب کاخ قصر نصر احداث خواهد شد. این یکی از بزرگترین چالش های آینده خواهد بود.

وی افزود: کارشناسان میراث فرهنگی نیز موضوع منظر یا نمای بصری محوطه باستانی «قصربونسر» را مطرح کرده و خواستار توقف پروژه و ساخت و ساز شده اند. موضوعی که به نظر می رسد از سوی متولیان سابق میراث فرهنگی این منطقه مورد توجه قرار نگرفته است.

این محقق همچنین بنای در محوطه درجه یک کاخ ابونصر را از دغدغه های کاوش های باستانی در این محوطه تاریخی دانست و افزود: کاوش های باستان شناسی در این اثر تاریخی به سال های بسیار دور برمی گردد، این محوطه در سال های دور 1310 تا 1312 شمسی. (1931-1933 م). این کاخ توسط دانشگاه شیکاگو و موزه هنر متروپولیتن در نیویورک ساخته شده است و برای کشف آثار پنهان و باقی مانده از این کاخ باستانی و روشن کردن وضعیت واقعی آن به چندین دوره کاوش نیاز دارد. زیرا به گفته اکثر باستان شناسان و کارشناسان میراث فرهنگی، امروزه بخشی از محوطه باستانی قصربونسر در زیر خانه هایی قرار دارد که طی یکی دو دهه گذشته بدون ضابطه و با شکستگی های محلی ساخته شده اند. واضح تر است که استادیوم و محوطه سالن را باید بسیار گسترده تر از آنچه امروز قابل مشاهده است در نظر گرفت.

وی با تاکید بر اینکه پروژه کنونی بدون شک آسیب جدی به محوطه باستانی قصر نصر وارد می کند، گفت: یکی دیگر از مشکلات پیش روی این پروژه عدم حضور باستان شناس است که در این پروژه باستان شناسی باستان شناسی را در دستور کار خود قرار داده است. زیرا در حین عملیات و حفاری و گمانه زنی کارگران بدون شک به مواردی برمی خورند که تنها حضور باستان شناس می تواند راهگشا باشد و اجازه و دستور پیگیری کار یا توقف آن را بدهد. موضوعی که توسط میراث فرهنگی به کلی نادیده گرفته شده و می تواند تهدیدی برای محوطه تاریخی و ارزشمند قصر نصر باشد. از سوی دیگر کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی معتقدند باید هر چه زودتر از مسیر سازندگان جلوگیری شود و توافقنامه میراث فرهنگی و شهرداری بازنگری و تغییر کند.

آریا ادامه داد: برخی کارشناسان اداره میراث فرهنگی نظر متفاوتی دارند و احداث پارک یا حاشیه شهر را برنامه ریزی نامطلوب یا اجباری و به نفع منطقه قصربونصر می دانند. چرا که به گفته این کارشناسان، اراضی اطراف و حریم قصرالنصر در اختیار نهادهای دیگری بوده و ادعای مالکیت بر زمین ها را داشتند. بنا بر گزارش ها، موسسه میراث فرهنگی با پیگیری ها و مکاتبات فراوان در چند وقت اخیر موفق شده است اراضی اطراف پارک ملی قصر نصر را پس بگیرد و به نام میراث فرهنگی ثبت کند. از این رو برخی کارشناسان میراث فرهنگی می گویند اگر پروژه پارک در اینجا اجرا نمی شد، زمین های اطراف قصرالنصر تکه پاره می شد و به مردم فروخته می شد و به جای آن خانه و آپارتمان ساخته می شد و میراث فرهنگی می شد. به ناچار چنین تصمیمی می گرفت. با این حال کارشناسان بر این باورند که احداث پارک محلی ممکن است انگیزه ای برای حفاظت بهتر قصر نصر از مهاجرت به آنجا باشد، اما باید توجه داشت که قوانین میراث فرهنگی یک شبه و توسط کارشناسان مجرب ایجاد نشده است و از نظر جغرافیایی و اجتماعی در شرایط کشور توسط همه دستگاه ها و نهادهای دولتی نوشته و اجرا می شود و هیچ کس یا نهادی خارج از قانون نیست و نباید به بهانه های مختلف قانون اساسی را زیر پا گذاشت.

وی یادآور شد: احداث پارک محلی در منطقه درجه یک قصر نصر، جدای از رخنه، نمی تواند انگیزه ای برای حفاظت و صیانت از آن باشد و برخلاف این نگاه، ایجاد خواهیم کرد. در آینده چالش های بیشتری از نظر حفاظتی و مهمتر از همه این که همه باستان شناسان و باستان شناسان فرهنگی بر این باورند که محدوده واقعی قصر نصر بسیار وسیع تر و بزرگتر است و سازندگان بدون شک آسیب های جبران ناپذیری به محوطه های باستانی پنهان آن وارد خواهند کرد. . بنابراین باید هر چه سریعتر از دستور سازندگان جلوگیری شود.

این محقق و حافظ فرهنگی گفت: تصمیم نادرست و نابخردانه مدیر سابق میراث فرهنگی استان فارس اکنون مدیریت جدید اداره کل میراث فرهنگی منطقه را گرفته و به یکی از چالش های بزرگ تبدیل شده است. در واقع تاوان کار غیرحرفه ای و مدیران سابق میراث فرهنگی منطقه را اکنون باید مدیران جدید میراث فرهنگی منطقه بپردازند. با این حال، میراث فرهنگی منطقه بر سر دوراهی قرار دارد. زیرا دستور ساخت و ساز در محوطه درجه یک مجلس شورای ملی قصر نصر خلاف قانون و حتی جرم تلقی می شود و باید در اسرع وقت از آن جلوگیری شود ضمن اینکه اداره میراث فرهنگی استان در گذشته مجوز کار صادر کرده است!

قلعه کاخ ابونصر در شمال شرقی شیراز و در بلوار نصرآباد یا جاده کفترک در هفت کیلومتری میدان گلستان در بالای تپه قرار دارد. این سازه یک سازه سنگی با الحاقات حاوی سنگ و گچ است. در نمای این سازه از بادسنگ و در هسته کار از سنگریزه و گچ استفاده شده است. این اثر با نام «تخت سلیمان» و با شماره 13 در تاریخ 24 شهریور 1340 در فهرست آثار خانگی به عنوان اولین بنای ثبتی منطقه به ثبت رسیده است.

* عکس های جمشید رضایی دوستدار میراث فرهنگی

انتهای پیام/