طرح تحول سلامت؛ یک گام به جلو یا عقب نشینی

در آنا بخوانید؛

خبرگزاری آنا-زهرا اردشیری؛ طرح تحول سلامت که در سال ۱۳۹۳ با هدف بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی در ایران آغاز شد و به عنوان یکی از بزرگترین طرح های ملی در نظام سلامت کشور مطرح گردید. این طرح با رویکردی جامع و مبتنی بر نیاز های واقعی مردم سعی داشت تا دسترسی به خدمات درمانی را برای تمام اقشار جامعه تسهیل کند. هدف اولیه طرح کاهش هزینه های درمانی بیماران بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت مندی مردم بود.

در ابتدای اجرای این طرح بسیاری از کارشناسان و متخصصان حوزه بهداشت و درمان به آن به عنوان یک گام مثبت و ضروری در راستای اصلاح نظام سلامت نگریستند. با تأمین منابع مالی مناسب اجرای طرح تحول سلامت بهبود هایی در برخی از حوزه ها نظیر افزایش تعداد پزشکان و پرستاران کاهش مدت انتظار برای دریافت خدمات درمانی و افزایش سطح پوشش بیمه ای را به همراه داشت. همچنین بسیاری از بیمارستان ها و مراکز درمانی به امکانات جدید تجهیز شدند و خدمات بهداشتی در مناطق محروم و دورافتاده بیشتر شد.

با این حال اجرای این طرح با چالش های زیادی مواجه شد که موجب تردید در مورد موفقیت آن گردید. یکی از بزرگترین چالش ها تأمین منابع مالی پایدار برای اجرای آن بود. به رغم افزایش هزینه های درمانی و بار مالی که بر دوش دولت گذاشته شد افزایش بی رویه هزینه ها به زودی باعث ایجاد نارضایتی های عمومی شد. در این میان تنگنا های مالی ناشی از کاهش قیمت نفت و تحریم های بین المللی دولت را در ارائه خدمات بهداشتی به موقع و مناسب با مشکلاتی مواجه ساخت. علاوه بر این عدم هماهنگی بین وزارت بهداشت و سایر نهاد های مرتبط نیز به دشواری های اجرای طرح افزود.

در حالی که وزارت بهداشت به دنبال افزایش سطح خدمات بود سایر نهاد ها و سازمان ها به دلیل عدم هماهنگی نتوانستند به بهبود شرایط کمک کنند. این موضوع منجر به بروز نارضایتی در بین کادر درمان و همچنین بیماران شد. به علاوه برخی از متخصصان و کارشناسان حوزه سلامت بر این باور بودند که طرح تحول سلامت نتوانسته است به هدف اصلی خود یعنی بهبود کیفیت خدمات به طور کامل دست یابد.

انتقادات زیادی نیز به نحوه اجرای این طرح وارد شده است؛ برخی معتقدند که این طرح بیشتر به افزایش بار مالی دولت و بیمه ها منجر شده و هنوز بسیاری از مشکلات زیرساختی در حوزه سلامت برطرف نشده است. به علاوه نارضایتی بیماران از کیفیت خدمات در برخی بیمارستان ها نشان دهنده نیاز به اصلاحات بیشتر در این زمینه است.

در نتیجه پس از گذشت چند سال از آغاز طرح نشانه هایی از نارضایتی و انتقاد از اجرای آن در جامعه به وضوح نمایان شد. برخی از کارشناسان بر این عقیده بودند که طرح تحول سلامت به جای گام به جلو به نوعی عقب نشینی در برخی از حوزه ها منجر شده است. از طرف دیگر در سال های اخیر دولت به تدریج تصمیم به اصلاح و تغییرات در این طرح گرفت اما به دلیل تنش های مالی و عدم انسجام در نظام بهداشتی تغییرات پیشنهادی نیز به نتیجه مطلوب نرسید.

طرح تحول سلامت با تمام چالش ها و دستاوردهایش به نوعی نمادی از تلاش های صورت گرفته در راستای بهبود نظام سلامت ایران محسوب می شود. هرچند که این طرح نتوانسته است به تمامی اهداف خود دست یابد اما تجارب به دست آمده از آن می تواند در آینده برای طراحی و اجرای طرح های مشابه و بهبود بیشتر نظام بهداشت و درمان کشور مفید باشد. بررسی انتقادات و مشکلات موجود می تواند به دولتمردان کمک کند تا در آینده سیاست گذاری های بهتری را برای نظام سلامت ایران تدوین و اجرا کنند. در پایان این سؤالات مطرح می شود که آیا طرح تحول سلامت توانسته است به طور واقعی به بهبود سلامت مردم کمک کند و آیا در آینده شاهد طرح های جدید و کارآمدتری خواهیم بود؟