پیشرفت های جهانی حوزه پرستاری ایران / رشد ۳ برابری فارغ التحصیلان پرستاری ایران در یک دهه ی اخیر

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(کندوج) ۱۷ آبان سال جاری در تقویم کشورمان به مناسبت سالروز ولادت «حضرت زینب کبری(س)» به عنوان «روز ملی پرستار» ثبت شده است. پرستاری در ایران در یک دهه ی گذشته تحولات چشمگیری را تجربه کرده است. این تحولات نه تنها در زمینه ی آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص بلکه در زمینه ی پژوهش های علمی فناوری های نوین و مشارکت در مجامع بین المللی نیز دیده می شود. در این گزارش به بررسی پیشرفت های کلیدی در این حوزه و تأثیرات آن ها در بهبود خدمات بهداشتی و درمانی در ایران و سطح جهانی پرداخته می شود.

رشد چشمگیر تعداد فارغ التحصیلان و توسعه ی زیرساخت های آموزشی در پرستاری

در سال های اخیر ایران شاهد رشد قابل توجهی در تربیت نیروی پرستاری بوده است. طبق آمارهای وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تعداد دانشکده های پرستاری در کشور از ۳۵ به ۵۰ واحد آموزشی افزایش یافته است. این افزایش دانشکده ها به ویژه در دانشگاه های دولتی و خصوصی منجر به ارتقای سطح آموزشی پرستاری شده است. در حال حاضر بیش از ۱۲ هزار نفر از فارغ التحصیلان پرستاری در سال ۱۴۰۳ نسبت به ۴ هزار نفر در سال ۱۳۹۰ در این رشته تحصیل کرده اند.

این رشد قابل توجه در تعداد دانشکده ها و فارغ التحصیلان پرستاری در کنار تقویت کیفیت آموزش نقش مهمی در تأمین نیروی انسانی برای بیمارستان ها و مراکز درمانی ایفا کرده است. «علیرضا زالی» رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این باره تأکید کرد: «افزایش تعداد دانشکده های پرستاری نه تنها به تربیت نیروی متخصص کمک کرده بلکه باعث تقویت جایگاه پرستاری در «نظام سلامت» کشور شده است.»

در این راستا وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ایران در سال های اخیر با اجرای برنامه های متنوع آموزشی توانسته است ظرفیت های آموزشی و پژوهشی پرستاری را در کشور به سطح جهانی ارتقاء دهد.

مشارکت فعال پرستاران در پژوهش های علمی و انتشارات بین المللی

یکی از دستاوردهای مهم ایران در دهه ی گذشته افزایش فعالیت های علمی و پژوهشی در حوزه پرستاری بوده است. در سال های اخیر تعداد مقالات علمی پرستاران ایرانی در مجلات معتبر بین المللی افزایش چشمگیری داشته است. طبق گزارش های انجمن پرستاری ایران و سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران تعداد مقالات علمی در زمینه ی پرستاری که توسط پرستاران ایرانی منتشر شده است از ۲۵۰ عنوان مقاله در سال ۱۳۹۵ به بیش از ۶۰۰ عنوان مقاله در سال ۱۴۰۱ رسیده است. این روند نشان دهنده ی ارتقای کیفیت پژوهش ها و شناخت بین المللی پرستاری ایران است.

مقالات منتشرشده توسط پرستاران ایرانی بیشتر در زمینه های مراقبت های ویژه پرستاری در بحران ها روان شناسی پرستاری و پژوهش های بالینی متمرکز بوده اند. برخی از مقالات برجسته در این حوزه شامل پژوهش هایی در مورد «مدیریت بحران های بهداشتی در ایران» و «نقش پرستاران در مدیریت بیماری های مزمن» است.

مطالعات انجام شده در این حوزه ها نه تنها در ایران بلکه در سطح جهانی نیز مورد توجه قرار گرفته اند. به عنوان مثال یکی از مقالات منتشرشده در مجله ی «International Journal of Nursing Studies» در سال ۱۴۰۱ توسط دانشمندان ایرانی با موضوع «ارتقاء کیفیت مراقبت های پرستاری در بیمارستان ها در دوران پاندمی کووید-۱۹» منتشر شد که مورد ارزیابی و استناد پژوهشگران بین المللی قرار گرفت.

ارتقای استانداردهای جهانی پرستاری و تأثیر ایران در مجامع بین المللی

ایران علاوه بر پیشرفت های داخلی در حوزه پرستاری در سطح بین المللی نیز در تلاش است تا استانداردهای جهانی پرستاری را ارتقاء دهد. یکی از مهم ترین اقدامات ایران در این زمینه عضویت در انجمن های بین المللی پرستاری است. ایران به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در منطقه ی غرب آسیا در توسعه و ارتقای استانداردهای پرستاری شناخته شده است و در این راستا در بیش از ۱۰ انجمن بین المللی پرستاری از جمله اتحادیه بین المللی پرستاری (ICN) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) مشارکت دارد.

«محمد میرزابیگی» رئیس سابق سازمان نظام پرستاری در این زمینه اظهار کرد: «مشارکت فعال ایران در مجامع بین المللی به ارتقای استانداردهای پرستاری در کشور کمک کرده است. همچنین تجربیات ما در زمینه ی مدیریت مراقبت های بهداشتی و آموزش پرستاری در سطح جهانی شناخته شده است.»

در سال ۱۴۰۲ ایران به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در ارائه ی مدل های آموزشی نوین در پرستاری و مدیریت سیستم های بهداشتی و درمانی در منطقه ی غرب آسیا شناخته شد. این رتبه بندی بر اساس معیارهایی مانند توسعه سیستم آموزشی پژوهش های علمی و مشارکت در کنفرانس ها و همایش های بین المللی انجام شده است.

اعزام پرستاران ایرانی به خارج از کشور

یکی از تأثیرات مثبت پیشرفت های حوزه پرستاری در ایران اعزام پرستاران ایرانی به کشورهای مختلف به ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس استرالیا کانادا و سایر کشورهای پیشرفته است. طبق آمار وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۰۰۰ پرستار ایرانی به کشورهای مختلف اعزام شده اند. این روند ادامه یافته و پیش بینی می شود که این رقم در سال های آینده به ویژه در زمینه نیروی متخصص افزایش یابد.

این اعزام ها به دلیل تخصص های بالای پرستاران ایرانی و کیفیت آموزش های پرستاری در ایران صورت می گیرد. در همین زمینه «دکتر علیرضا زالی» رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بیان کرد: «پرستاران ایرانی به دلیل تخصص و مهارت های بالای خود در کشورهای مختلف شناخته شده اند و این امر باعث تقویت ارتباطات علمی و پزشکی ایران با کشورهای دیگر شده است.»

گسترش فناوری های نوین در حوزه ی پرستاری

استفاده از فناوری های نوین در پرستاری یکی از مهم ترین دستاوردهای ایران در دهه ی اخیر بوده است. طبق گزارش های وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در سال ۱۴۰۲ بیش از ۳۰ درصد از بیمارستان های کشور از سیستم های پزشکی از راه دور یا تله مدیسین استفاده می کنند. این فناوری به ویژه در مناطق دورافتاده ی ایران که دسترسی در آن ها به خدمات بهداشتی و درمانی دشوار است کمک شایانی به ارائه ی مراقبت های پزشکی کرده است.

مزایای استفاده از تله مدیسین در پرستاری ایران:

۱. دسترسی بهتر به خدمات بهداشتی: تله مدیسین به پرستاران این امکان را می دهد که از راه دور به بیماران خدمات پزشکی ارائه دهند خصوصاً در مناطق دورافتاده.

۲. ارتقاء کیفیت مراقبت ها: این فناوری به پرستاران امکان می دهد که از پیشرفته ترین تجهیزات پزشکی برای ارائه ی مراقبت های بهتر استفاده کنند.

«محمد قوسیان مقدم» دبیرکل سابق جمعیت هلال احمر در این زمینه بیان کرد: «استفاده از فناوری های نوین به ویژه تله مدیسین نه تنها دسترسی به خدمات بهداشتی را بهبود بخشیده بلکه به افزایش کیفیت مراقبت ها در مناطق دورافتاده و مرزی کشور کمک کرده است.»

مشارکت پرستاران در مدیریت بیمارستان ها

در سال های اخیر شاهد تغییرات اساسی در فرآیندهای مدیریتی بیمارستان ها در ایران بوده ایم. طبق آمار وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در سال ۱۴۰۱ بیش از ۲۰ درصد از مدیران بخش های بیمارستانی در ایران از میان پرستاران انتخاب شده اند. این مشارکت های مدیریتی بهبود کیفیت خدمات درمانی و کاهش زمان انتظار برای دریافت خدمات را به همراه داشته است.

مشارکت پرستاران در فرآیندهای مدیریتی نه تنها به بهره وری بیشتر بیمارستان ها کمک کرده است بلکه باعث افزایش رضایت بیماران و کارکنان درمانی نیز شده است.

«علیرضا رئیسی» معاون بهداشتی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی اظهار کرد: «مشارکت پرستاران در فرآیندهای مدیریتی بیمارستان ها باعث افزایش کارایی و بهبود کیفیت خدمات درمانی شده است. این تغییرات به نفع بیماران و کارکنان درمانی بوده است.»

این مشارکت پرستاران در مدیریت بیمارستان ها باعث تغییراتی در نحوه ی ارائه ی خدمات درمانی بهبود فرآیندهای کاری و بهینه سازی منابع شده است. از سوی دیگر افزایش نقش پرستاران در مدیریت بیمارستان ها توانسته است به توسعه ی فرهنگی در محیط های درمانی کمک کند که در آن ها پرستاران نه تنها به عنوان افراد درمانگر بلکه به عنوان مدیران و تصمیم گیرندگان موثر شناخته می شوند.

چالش ها و موانع پیش رویِ توسعه ی پرستاری در ایران

با وجود پیشرفت های چشمگیر در حوزه پرستاری هنوز چالش هایی وجود دارد که بر روند توسعه ی این حرفه تأثیر می گذارد. از جمله ی این چالش ها می توان به مشکلات اقتصادی در بیمارستان ها کمبود تجهیزات پزشکی پیشرفته و فشار کاری زیاد بر پرستاران اشاره کرد. همچنین نوسانات اقتصادی و محدودیت های مالی بر ظرفیت های آموزشی و پژوهشی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی نیز تأثیر گذاشته است.

علاوه بر این در حالی که ایران در زمینه ی آموزش و پژوهش در حوزه پرستاری پیشرفت های قابل توجهی داشته است اما هنوز در برخی از مناطق به ویژه در روستاها و مناطق مرزی دسترسی به خدمات پرستاری با کیفیت مطلوب محدود است. بنابر این گسترش زیرساخت ها و سرمایه گذاری در این مناطق می تواند به رفع این چالش ها کمک کند.

چشم انداز آینده و راهکارهای پیشنهادی برای ارتقاء پرستاری در ایران

با توجه به روندهای پیشرفت در حوزه ی پرستاری و تجربه های موفق ایران در زمینه های آموزشی پژوهشی و فناوری های نوین می توان پیش بینی کرد که پرستاری در ایران در آینده ای نزدیک به یکی از بخش های کلیدی و پیشرو در نظام سلامت جهانی تبدیل خواهد شد. برای تحقق این هدف ضروری است که کشور به اقدامات زیر توجه کند:

۱. افزایش سرمایه گذاری در پژوهش های پرستاری: با توجه به رشد علمی پرستاران ایرانی ضروری است که دولت و بخش خصوصی سرمایه گذاری بیشتری در زمینه ی تحقیق و توسعه ی پرستاری انجام دهند. این پژوهش ها باید بیشتر در زمینه های تخصصی مانند پرستاری در بحران ها مراقبت های ویژه و درمان بیماری های مزمن متمرکز باشند.
۲. تقویت زیرساخت های آموزشی: با توجه به رشد تعداد دانشکده های پرستاری و فارغ التحصیلان این رشته تقویت زیرساخت های آموزشی و برگزاری دوره های تخصصی برای پرستاران در سطوح ملی و بین المللی می تواند به ارتقای سطح علمی و عملی این حرفه کمک کند.
۳. توسعه ی آموزش های مجازی و تله مدیسین: استفاده از فناوری های نوین مانند تله مدیسین و آموزش های آن لاین می تواند به پرستاران این امکان را بدهد که به روزترین اطلاعات و مهارت ها را در اختیار داشته باشند به ویژه در مناطق دورافتاده که دسترسی به آموزش های حضوری دشوار است.
۴. حمایت از پرستاران در مدیریت بیمارستان ها: با توجه به نقش مهم پرستاران در مدیریت بیمارستان ها دولت و وزارت بهداشت باید سیاست هایی برای تقویت این مشارکت ها اتخاذ کنند تا به بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی در کشور کمک کنند.
۵. تقویت تعاملات بین المللی: ادامه ی مشارکت فعّال ایران در مجامع بین المللی و اعزام پرستاران ایرانی به کشورهای مختلف می تواند به افزایش اعتبار و شناخت جهانی پرستاری ایران کمک کند و از تجربیات سایر کشورها نیز بهره برداری شود.

با توجه به مطالب فوق پرستاری در ایران در دهه ی اخیر پیشرفت های چشمگیری داشته است. از رشد تعداد فارغ التحصیلان و دانشکده های پرستاری گرفته تا گسترش پژوهش ها و استفاده از فناوری های نوین همه نشان دهنده ی حرکت پرستاری ایران به سوی توسعه ای پایدار و بین المللی است. با این حال هنوز چالش هایی وجود دارد که نیازمند تلاش های بیشتر برای بهبود وضعیت پرستاری و ارتقای خدمات بهداشتی و درمانی در کشور است. با ادامه برنامه های توسعه ای و همکاری های بین المللی می توان چشم انداز مثبتی برای پرستاری ایران ترسیم کرد که در آن این حرفه نه تنها در سطح داخلی بلکه در سطح جهانی نیز شناخته شده تر و تأثیرگذارتر باشد.

انتهای پیام