فقط حجاب نیست، زیست زنانه تغییر کرده است

به گزارش روزنامه کندوج وطن وی نوشت: «چهل روز از درگذشت مهسا امینی می‌گذرد. اتفاقاتی که در این مدت در کشور افتاده باید به دقت بررسی شود. پس از این حادثه دردناک، بحث های زیادی در فضای مجازی، رسانه های عمومی، روزنامه ها و… درباره حجاب و نحوه برخورد دولت با این موضوع مطرح شده است. اتفاقاتی که در این یک ماه رخ داد نتیجه اجتناب ناپذیر تحولات نادیده گرفته شده در عرصه «زندگی زنان» (1) در ایران است.

در اینجا می خواهم از مشاهدات شخصی خود برای توضیح تغییرات زندگی زنان در جامعه ایران استفاده کنم. حدود یازده سال است که در شهر قم زندگی می کنم، در ابتدای مهاجرتم به شهر قم تعداد خانم های مانتو پوش یا با حجاب های مختلف انگشت شمار بود، اما اکنون با یک پیاده روی کوتاه در خیابان های اصلی شهر قم. در شهر، شما می توانید بسیاری از زنان را در مقایسه با قبل با مانتو ببینید. ، آرایش غلیظی دارند و … این مشکل بیشتر در بین نوجوانان و جوانان دیده می شود. با شال و مانتوهای باز در کنار مادران چادری راه می روند. هرازگاهی به ویژه در فصل گرما، سخنوران و سخنوران تغییر لباس در این شهر مقدس را به دسیسه دشمنان نسبت می دهند. (2)

دخترم کلاس چهارم است و هفته گذشته برای جلسه والدین به مدرسه رفتم. از 17 مادر، فقط یک نفر چادر داشت. سال گذشته هفت نفر از این مادران از چادر استفاده کردند. البته هنوز بسیاری از بانوان قمی چادر به سر می کنند، اما این تغییرات شتاب می گیرد و ممکن است تغییراتی در زندگی زنان در میان این افراد متدین نیز مورد توجه قرار گیرد.

من مثالی از شهر قم زدم تا توضیح دهم که جامعه ایران حتی در شهر مذهبی قم به شدت تغییر کرده است. روند تحول در جامعه زنان ایران مربوط به حال و دیروز نیست و پس از درگذشت مهسا امینی نیز تثبیت نشده است. این حادثه تنها به روند تغییر سرعت بخشید و چشم و ذهن را متوجه اهمیت این موضوع کرد. این تغییرات فقط مربوط به حجاب و پوشش نیست و به نظر من تغییر حجاب سطح سطحی و عمومی این موضوع است، تغییر پوشش نشان از تغییر عمیقتر نگرش زنان به زندگی دارد. تعریف رسمی از هویت زن که او فقط باید در جامعه نقش مادری و همسری داشته باشد و در زندگی خصوصی و اجتماعی خود همواره از مردان پیروی کند، دیگر مورد قبول اکثریت جامعه نیست.

برای یافتن عواملی که در حال حاضر نگرش زنان را تغییر داده است، باید اتفاقات سال های گذشته را بررسی کنیم. در 20 سال گذشته، سهم دختران در بین دانش‌آموزان کنکور همیشه بیشتر از پسران بوده است. تنها در چهار سال گذشته سهم داوطلبان زن در کنکور سراسری از 58 درصد به 61 درصد رسیده است.(3) همچنین در سال 1389 زنان شرکت کننده در آزمون دکتری در ایران 16 درصد از کل جمعیت را تشکیل می دادند. . از شرکت کنندگان در آزمون، در سال 1401 این تعداد به 45 درصد رسیده است. تا به امروز، زنان در تحصیلات دانشگاهی و دانشگاهی بهتر از مردان بوده اند. در چنین شرایطی، فرض بر این است که زنان پس از اتمام تحصیلات، جایگاه بهتری در بازار کار خواهند داشت. اگرچه نرخ بیکاری زنان همیشه به طور قابل توجهی بیشتر از مردان است…

قوانین کار نوشته شده در مورد زنان حافظ منافع آنها نیست و حتی در مواردی مضر است مانند مرخصی زایمان که به جای قانونی برای حمایت از زنان، کارفرما را مجبور به استفاده کمتر از نیروی کار زن می کند. آمار روشنی از زنانی که پس از زایمان شغل خود را از دست داده اند در دسترس نیست. آمارهای مرکز آمار ایران حاکی از بیکار شدن 830 هزار زن در دوره کرونا است. بسیاری از زنانی که تحصیلات دانشگاهی دارند اما با این تحصیلات شغلی ندارند، باید در مشاغل خدماتی و کم اهمیت تر جای خود را بدهند، قطعا از این وضعیت راضی نیستند.

با وجود موانع زیاد، این مشارکت کم نیروی کار بر استقلال زنان تأثیر می گذارد. کسب درآمد به زنان این امکان را می دهد که در سایر زمینه های زندگی خود تصمیم بگیرند. آمار فزاینده ورزشکاران زن، رشد باشگاه های بانوان در شهرهای کوچک و بزرگ، افزایش باورنکردنی جراحی های زیبایی، رشد آرایشگاه های زنانه، افزایش آمار طلاق، کاهش زاد و ولد و … همه موید این موضوع است. تغییر سبک زندگی زنان در ایران قوانین و سیاست های عمومی در مورد زنان با چنین تغییراتی سازگاری ندارد و شکاف گسترده ای بین جریان زندگی و اشکال عمومی (مانند قوانین، سیاست های فرهنگی عمومی و غیره) ایجاد کرده است. بسیاری از مسائل حل نشده در این زمینه وجود دارد. مسائلی مانند حقوق زن، حضانت فرزندان، اجازه خروج از کشور و ….

حضور اجتماعی زنان به یک ارزش تبدیل شده است. به گونه ای که حتی سال گذشته در جریان انتخابات ریاست جمهوری، دختر آقای رئیسی به عنوان کاندیدای جریان اصولگرای سنتی در تلویزیون ظاهر شد و برای پدرش تبلیغ کرد; اتفاقی که پیش از این در رادیو رخ نداده بود.

تحولات بین المللی در زمینه برابری و اجرای حقوق زنان و به رسمیت شناختن آن در جامعه را نباید نادیده گرفت. جوان امروزی نه تنها محصول اجتماعی نهادهای آموزشی و فرهنگی جامعه و حتی خانواده اش است، بلکه در عین حال و شاید در مواردی از طریق محصولات فرهنگی یا فضاهای مجازی تحت تأثیر فرهنگ جهانی است. بسیاری از نوجوانان در مقایسه با والدین خود بیشتر از فضای مجازی استفاده می کنند و از تغییرات جهانی آگاه هستند و آنها را مطلوب می دانند. نوجوانانی که من با آنها کار می کنم، فیلم ها و سریال های نتفلیکس را تماشا می کنند و ارزش ها، باورها و قوانین رفتاری زیادی را از این فیلم ها و سریال ها یاد می گیرند. برای آنها قابل درک نیست که در حالی که یک زن در خارج از ایران به بالاترین مدارج علمی یا سیاسی می رسد، چرا باید از ورود به عرصه منع شود. اگرچه عوامل متعددی منجر به بروز پدیده شکاف نسلی در ایران شده است، اما می توان گفت که تغییرات جهانی و استفاده مداوم جوانان ایرانی از اینترنت، شکاف نسلی بین جوانان و نسل گذشته را تسریع کرده است. تغییراتی از این دست که به برخی از آنها اشاره شد، نشان می‌دهد که سیاست‌های عمومی کارایی خود را در ارتباط با این نسل از دست داده و تداوم آن نتیجه‌ای جز ایجاد تنش و درگیری بین این نسل و محیط عمومی ندارد و باید منتظر ماند. هر از گاهی این تعارض باید به صورت علنی و جمعی بیان شود.

زنان با استفاده از فضای مجازی سبک جدیدی از زندگی زنانه را در جامعه بازتولید می کنند، سبک زندگی که با مقاومت نظام مواجه شده است، اما امروزه با تکثیر در اشکال مختلف، چنان شناختی پیدا کرده اند که دیگر نمی توان آنها را نادیده گرفت.

همه این تغییرات در سطح تحصیلات زنان، مشارکت اجتماعی زنان، شکاف نسلی نوجوانان، تقاضای عمومی و گسترده برای حجاب و… نشان می دهد که روابط اجتماعی جاری در جامعه ایران علیرغم مخالفت اداره. ساختار قدرت و حتی بخشی از گروه مذهبی جامعه دیر یا زود تغییر خواهد کرد. اگر در حوزه سیاست عمومی همان پناهندگی باقی بماند، احتمالاً این تضادها از شکلی اجتماعی به شکلی سیاسی تبدیل خواهد شد و هر تغییری به عقب نشینی تعبیر خواهد شد. اگر چه اگر اکنون این سیاست های عمومی تغییر کند، نشان از انعطاف پذیری و اعتماد نهادهای دولتی خواهد بود.

PS:

1- زندگی زنان یعنی هر چیزی که در دنیا به نوعی زندگی زنان جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد. زندگی زنانه می تواند شامل حوزه های فردی و اجتماعی زندگی باشد. هابرماس زندگی جهان را قلمرو فرهنگ، شخصیت، معنا و نشانه تعریف می کند که همگی اساس و اساس ارتباط و تفاهم را تشکیل می دهند. اصطلاح «زندگی زن» از این مفهوم گرفته شده است.

۲- https://aftabnews.ir/fa/news/660460

3- https://d-mag.ir/p4130

انتهای پیام