استانداردهای ساخت سوله

استانداردهای ساخت سوله از مباحث مهم در مهندسی ساخت این نوع سازه است. به دلیل کاربردهای وسیع انواع سوله در موقعیت‌های گوناگون از صنعت تا کشاورزی و از کارخانجات تا سازه‌های نظامی و غیره، لزوم مراعات نکات ایمنی در ساخت و بهره‌برداری از آنها کاملا ضروری‌ به‌ نظر می‌رسد.

بر این اساس ضوابطی برای هر نوع سوله بنابر نوع سقف به‌ کار رفته در آن، نوع کاربرد آهن آلات و طرح و نقشه اجرایی برای ساخت وجود دارد.

همچنین سازمان نظام مهندسی برای اجرای سازه‌های فلزی و سوله، استانداردهایی وضع کرده که جهت ایمنی و ساخت سوله با کیفیت، نیاز به اجرای دقیق آنها وجود دارد.

در نوشتار پیش رو درباره اینکه استانداردهای ساخت سوله چیست و چگونه اجرایی می‌شود گفتگو می‌کنیم.

استانداردهای ساخت سوله و لزوم اجرای آنها

سوله‌ ها به همان نسبت که مفید و کاربردی هستند، از نظر شرایط ساخت و نکات ایمنی حساس بوده و در صورت رعایت نشدن استانداردهای لازم آسیب ‌پذیر بوده و ایجاد خسارت می کنند.

در سال‌های گذشته و با ساخت نمونه‌هایی از این سازه‌های پرمصرف که در آنها اصول استاندارد مربوطه به ‌خوبی اجرا نشده بود، شاهد بروز اتفاقات ناگواری بودیم. حوادثی که با آسیب‌های جانی و خسارات مالی همراه بوده و سازمان نظام مهندسی را بر آن داشت تا ضوابط سختگیرانه ‌تری برای اجرای این استانداردها به‌کار بندد.

اما این اصول و قوانین منسجم کدامند و کدام الزامات برای اجرای آنها وجود دارد

 

استانداردهای ساخت سوله و الزامات کاربردی آنها را بهتر بشناسیم

به‌ کارگیری سوله‌ها برای اجرای پروژه‌های بزرگ تولیدی و صنعتی، امروزه به بخش ثابتی از بازار صنعت و تجارت تبدیل شده است. تا جایی که با وجود آنها کار از هر نظر با پیشرفت خوبی روبرو بوده و نتایج چشمگیری حاصل می‌شود.

یکی از دلایل مهم در این مورد، صرفه اقتصادی بالای ساخت سوله نسبت به تهیه بناهای سنگین و دیگر سازه‌های ساختمانی است.
از یک سوله مناسب می‌توان برای مصارف گوناگون تولیدی و کاربردی، نگهداری کالا، سالن ورزشی و همایش و موارد بسیار دیگر بهره برد. به ‌شرط آنکه استانداردهای ساخت سوله در آن مراعات شده باشد.

ایمنی هر سازه از جمله سوله‌ ها، از مهم‌ترین ویژگی‌های آن به ‌شمار می‌آید که استفاده از آن را با اطمینان خاطر و آرامش همراه می ‌کند و بر ارزش آن بنا می‌افزاید.

امروزه کاربردهای متنوع و فراوان سوله‌ها در سراسر دنیا باعث شده نیاز به لزوم رعایت اصول ایمنی در ساخت آنها بیش از پیش مطرح باشد. به این ترتیب لازم است با استانداردهای وضع شده در این مورد آشنا بوده و آنها را هنگام ساخت سوله مد نظر داشته باشیم.

۴ مورد مهم‌ از استانداردهای کاربردی در ساخت سوله عبارتند از:

• رعایت ابعاد استاندارد در ساخت از دهانه تا ارتفاع سوله
• کاربرد مصالح مجاز و استاندارد
• اجزای سوله
• دارا بودن دفترچه محاسبات در ساخت سوله

در ادامه مطلب به توضیح هر یک از این موارد می‌پردازیم.

ابعاد استاندارد سوله چه اهمیتی در ساخت آن دارد

مهندسی سازه دانشی مبتنی بر ریاضیات است و محاسبات دقیق، جایگاه خاصی در آن دارند. در مورد استانداردهای ساخت سوله نیز روال کار به همین شکل است.

ابعاد سوله که در بخش‌های مختلف تعریف می‌شود یکی از مواردی است که در ساخت بهینه و استاندارد این سازه مهندسی نقش مهمی ایفا می ‌کند. این بخش شامل قسمت‌های مختلفی است که همگی باید براساس استانداردهای تولید سوله انجام گیرند.

ابعاد دهانه سوله

دهانه یا عرض سوله از اصلی‌ترین این موارد به ‌شمار می‌آید و باید براساس اصول مهندسی و استانداردهای ساخت سوله تعیین شود. طول سوله نیز بنابر نیاز و متناسب با کاربری آن تعیین و اجرا می‌شود.

به این ترتیب عرض دهانه بزرگتر برای سوله با سطح مقطع قوی‌تر همراه بوده و در مجموع نیاز به آهن آلات بیشتری دارد که بالا رفتن قیمت ساخت سوله را نیز در پی خواهد داشت.

ارتفاع سوله

یکی دیگر از استانداردهای مهم در ساخت سوله ارتفاع آن است که تاثیر زیادی در هزینه ساخت و ایمنی آن دارد. اصلی‌ ترین ملاک تعیین کننده در این مورد، نیازهای کاربری است که برای مثال در سوله‌ هایی با کاربری انبار تفاوت زیادی با سوله‌های تولیدی دارند.

از نظر ساخت و رعایت اصول مهندسی نیز، ارتفاع سوله با شیب آن ارتباط مستقیم داشته و در مجموع رعایت استانداردهای ساخت سوله را طلب می‌کند. ارتفاع تاج سوله وابسته به شیب سقف است و این دو مورد در مجموع از استانداردهای مهم در ساخت سوله ایمن و کاربردی محسوب می‌شوند.

شیب استاندارد سوله

در ساخت سوله در اصفهان، یکی از مهم‌ترین مراحل آن، تشخیص دقیق درصد شیب سقف سوله است. مقدار این درصد، تحت تاثیر عوامل مختلفی همچون عرض دهانه سوله و موقعیت جغرافیایی آن می‌باشد. به طور معمول شیب سقف سوله مابین 10 تا 30 درصد، متغیر است.

هرقدر عرض دهانه سوله کوچک‌تر باشد، شیب سقف سوله نیز به تبع آن بیش‌‎تر خواهد بود. به طوری که در سوله‌های با عرض دهانه کوچک، از شیب 20 درصد استفاده می‌شود و بالعکس، در سوله‌هایی که عرض دهانه زیاد است، شیب سقف تا 10 نیز کاهش خواهد داشت.

افزون بر عرض دهانه، همان‌طور که پیش‌‌تر به آن اشاره شد، موقعیت مکانی و آب و هوا نیز بر شیب سقف تاثیرگذار است. برای مثال در مناطق پر بارش به خصوص برف که وزن بالایی دارد، استفاده از سقف‌های با شیب بسیار پایین یا شیب بسیار بالا مناسب نمی‌باشد.

اجزای سوله و تاثیر انتخاب استاندارد آنها

برای رعایت استانداردهای ساخت سوله در بخش اجزای کاربردی لازم است موارد زیر برای ساخت سوله و ساخت اسکلت فلزی ، تهیه و در دفترچه محاسبات سازه وارد شود:

• فریم های ستون سقف
• استرات
• بند کشی کامل سقف و ستون‌ها
• تیرریزی سقف سازه
• بیس پلیت
• وال پست

با تهیه و ثبت همه این موارد، اجزای یک سوله استاندارد کامل بوده و می‌توان عملیات ساخت را به اجرا گذاشت.

دفترچه محاسبات سوله چیست

برای ساخت هر سازه مهندسی، به یک دفترچه محاسبات نیاز است تا کلیه مشخصات فنی در آن به طور کامل توضیح داده شود. نوع متریال کاربردی و شیوه ساخت هم از دیگر مواردی است که در دفترچه محاسبات سوله ثبت می‌شود.

این دفترچه صرفا وسیله ‌ای برای ثبت مراحل کار و وقایع انجام شده در طول ساخت سازه بوده و به ‌تنهایی تاثیری در ایمنی و استانداردهای ساخت و ساز ندارد. در این مورد لازم است مهندسین و مجریان طرح دقت و حساسیت لازم را در اجرای این بخش به ‌کار گیرند.

مصالح استاندارد و نقش کلیدی آنها در استانداردهای ساخت سوله

امروزه مصالح ساختمانی مختلف در بازار موجود است که بسیاری از آنها کیفیت و استانداردهای لازم را ندارند. ورق آهن به ‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مصالح کاربردی در ساخت سوله از مهم ‌ترین این موارد است که در صورت عدم رعایت اصول استاندارد، مشکلات زیادی را در مسیر ساخت سوله ایمن و کاربردی ایجاد می‌کند.

در حالی که ورق سیاه (ST37) مصالح اصلی ساخت سوله است، متاسفانه حتی مواردی دیده می‌شود که ورق‌های گازی یا نوردی پس از صاف شدن توسط دستگاه نورد به مصرف دوباره در سوله سازی می‌رسند که بسیار خطرناک و غیر ایمن است.

کاربرد ST33 با قیمت بالاتر و ماهیت نرم و نامناسب برای سوله نیز از دیگر مواردی است که در خطاهای عدم رعایت استانداردهای ساخت در بخش تهیه مصالح دیده می‌شود.

خرید ورق مخصوص و رعایت استانداردهای لازم در این مورد بی ‌نهایت مهم است. خوشبختانه در کشور ما صنایع ساخت آهن و فولاد پیشرفت خوبی داشته و امکان تهیه مصالح استاندارد و مطمئن به ‌راحتی فراهم است. انتخاب موارد مناسب و مصالح تخصصی نیز نکته مهم دیگری است که نباید از آن غافل شد.

جمع بندی

سوله و کاربردهای مفید آن در چند دهه گذشته برای همه شناخته شده است. اینکه بتوانیم سازه‌ای مناسب با استانداردهای ساخت سوله را داشته و از مزایای ایمنی و کاربردی آن استفاده کنیم، مستلزم رعایت تک ‌تک نکات ذکر شده در قوانین و مقررات ساختمان و آئین نامه‌های نظام مهندسی است.

لازم است کلیه موارد از اجزا و مصالح مصرفی تا شیوه‌های ساخت در این مورد رعایت شود تا بهترین نتیجه برای ساخت سوله قابل دستیابی باشد.

سوالات متداول

انواع استانداردهای مهم در سوله سازی

رعایت ابعاد استاندارد در ساخت از دهانه تا ارتفاع سوله، کاربرد مصالح مجاز و استاندارد، اجزای سوله
و دارا بودن دفترچه محاسبات در ساخت سوله. توضیحات بیشتر درباره هر کدام در متن مقاله.

دفترچه محاسبات سوله چیست

برای ساخت هر سازه مهندسی، به یک دفترچه محاسبات نیاز است تا کلیه مشخصات فنی در آن به طور کامل توضیح داده شود. نوع متریال کاربردی و شیوه ساخت هم از دیگر مواردی است که در دفترچه محاسبات سوله ثبت می‌شود.

کدامیک از اجزای سوله در دفتر محاسبات ثبت می شوند

فریم های ستون سقف، استرات، بند کشی کامل سقف و ستون‌ها، تیرریزی سقف سازه، بیس پلیت، وال پست. از جمله مواردی هستند که در دفتر محاسبات ثبت می شوند.

موارد مهم در انتخاب ابعاد استاندارد سوله

ابعاد دهانه سوله، ارتفاع سوله و شیب استاندارد سوله از جمله مهمترین عوامل تاثیرگذار برای انتخاب استاندارد سوله می باشند. مشخصات سوله استاندارد و متداول

منظور از سوله استاندارد درواقع رعایت ضوابط ، استاندارد و مقررات ملی ساختمان جهت ساخت سوله با مشخصات فنی  بهینه ، اقتصادی ، ایمن و قابل قبول است. برای ساخت سوله یا ساختمانی ابتدا لازم است هدف ، نیازها و کاربرد آن بطور دقیق مشخص شود. سپس برمبنای همین نیاز و کاربری مورد نظر و محدودیت های پروژه انجام گرفته و ابعاد استاندارد سوله تعیین میگردد.

ساخت و نصب سازه سوله

درهرصورت برای استاندارد باید طراحی و محاسبات مهندسی توسط مهندس انجام شود تا ابعاد و اندازه ها و مشخصات فنی سوله و اجزا آن مشخص شود. بنابراین می توانیم بگوییم عملا هیچ ابعاد استاندارد و بخصوصی وجود ندارد.

در ادامه محدوده متداول و بهینه برای عرض استاندارد سوله ، شیب استاندارد سوله و ارتفاع استاندارد سوله بررسی شده اند. بعنوان مثال یک سالن ورزشی را درنظر بگیرید که ارتفاع مناسبی ندارد.

بدیهی است که کمبود ارتفاع این سالن منجر به اختلال در بهره برداری آن خواهد شد. از سوی دیگر اگر ابعاد سوله بدون توجه به ضوابط و استاندارد ها، طول،‌ عرض و ارتفاع بطور بی رویه بزرگتر از حد نیاز درنظر گرفته شوند ساخت پروژه و غیر اقتصادی و پرهزینه خواهد بود.

علاوه بر افزایش هزینه های ساخت، هزینه های مربوط به نگهداری و گرمایش یا سرمایش این سالن بسیار سنگین خواهند شد. بنابراین همانطور که در ابتدا تلویحا اشاره شد، توجه به طراحی اصولی و مهندسی قطعا می تواند تضمین کننده جنبه های بهره برداری ، ایمنی و اقتصادی باشد.

شکل سقف سوله

سوله هشتی دوشیب سه دهانه

شکل سقف استاندارد معمولا به صورت دوشیب یا هشتی است. در سوله چند دهانه چند دهانه دوشیب یا سوله هشتی در کنار یکدیگر قرار می گیرند. همچنین در مواردی که شکل ظاهری و معماری سوله دارای اهمیت است طراحی سوله قوسی انجام می شود. این شکل متداولترین نوع ساخت و طراحی سوله در کشور است.

سوله تک شیب استاندارد

طراحی نقشه و ساخت سوله تک شیب یا شیب یکطرفه هم در اولویت بعدی قرار دارد. تک شیب ها می توانند در یک یا چند دهانه تکرار شوند. همچنین در صورت ساخت سوله تک شیب چند دهانه امکان نور گیری از کنار آنها بصورت پنجره عمودی نیز وجود دارد. سوله تک شیب چند دهانه در بسیار از شهرک های صنعتی کشور به چشم می خورد.

سوله قوسی ۲ دهانه

سوله های قوسی عمدتا از حیث ظاهری مورد توجه هستند و مزیت فنی ویژه ای ندارند. مقداری هزینه برش کاری ورق را افزایش می دهد. زیرا برای اینکه قوس به طور یکنواخت ایجاد شود باید از دستگاه CNC در برشکاری ورق های فولادی استفاده شود.

بعلاوه بدلیل برش انحنا دار، میزان افت و پرت ورق نیز مقداری بیشتر است. می تواند بصورت تک یا چند دهانه طراحی و ساخته شود. تصویر شماتیک سوله قوسی دو دهانه در شکل نشان داده شده است.

سوله قوسی بیشتر برای فضا های اجتماعات ورزشی ، تفریحی و گردشگری یا تالار های پذیرایی و ترمینال مسافری توجیح دارد. البته سوله های صنعتی قوسی نیز بمنظور بهره گیری از جنبه زیبایی و معماری سوله اهمیت دارند.

طراحی ابعاد سوله استاندارد

برای اینکه ابعاد اقتصادی باشد محدوده مشخصی برای ابعاد وجود دارد. معمولا تناژ اسکلت سوله و آهن مصرفی در محدوده 30 تا 50 کیلوگرم بر مترمربع می باشد. این آهن مصرفی در مناطق با باد و برف مختلف تغییر می کند.

عرض و ارتفاع سوله استاندارد

ضمن اینکه وجود یا عدم وجود جرثقیل و نیم طبقه بر آن اثرگذار است. ارتفاع و دهانه سوله هم بطور جدی بر میزان آهن مصرفی اسکلت تاثیر دارند. بجای اینکه بگوییم ابعاد استاندارد ساخت سوله بهتر است بگوییم ابعاد بهینه سوله که بشرح زیر می باشند:

طول سوله استاندارد

سازه متشکل از فریم و ستون است. بهینه ترین فاصله برای آنها بین 6 تا 9 متر می باشد. کل طول سوله نباید از 90 متر بیشتر شود. هرچه طول سوله بیشتر شود تغییرات دما تاثیر شدیدتری بر استحکام سازه خواد داشت. باید توجه نمود که با افزایش فاصله قابها، ضمن سنگین تر شدن ستون و قاب اصلی، پرلین های پوشش سقف سوله نیز سنگینتر می شوند. در ایران معمولا فاصله فریم های طول هر 6 متر است.

عرض دهانه استاندارد سوله

دهانه سوله و ارتفاع استاندارد

عرض سوله : بهینه ترین دهانه در محدوده 20 تا 35 متر می باشد. به این معنی که مثلا میزان آهن مصرفی در در هرمتر مربع برای دهانه 15 متر یا دهانه 12 متر تفاوت قابل توجهی ندارند. باید به این نکته توجه داشت که در ساخت سوله با جرثقیل یا نیمه طبقه، تناژ آهن مصرفی بمیزان قابل توجهی افزایش پیدا می کند.

حداکثر  عرض دهانه سوله

برای طراحی سوله با دهانه های بزرگ مثلا بیشتر از 40 متر، هزینه ساخت بسرعت افزایش پیدا می کند. با توجه به پیشرفت صنعت ساخت سازه های فلزی ،  از نظر عملی محدودیت چندانی برای ساخت سوله با دهانه های بسیار بزرگ وجود ندارد. اما اگر هزینه ساخت سوله عامل تعیین کننده باشد، پیشنهاد می شود که از دهانه بزرگتر از چهل متر اجتناب شود تا در قیمت ساخت اسکلت سوله صرفه جویی شود.

معمولا برای ساخت سالن های ورزشی و تفریحی از سوله با دهانه های بیشتر از 60 متر استفاده می شود. طراحی نقشه و ساخت سوله با دهانه 120 متر هم ممکن است. البته فرآیند طراحی و ساخت نیازمند توجه و نظارت های دقیق می باشد.

ارتفاع استاندارد سوله

ارتفاع سوله سومین فاکتور ابعادی است که بر هزینه ها و تناژ آهن مصرفی تاثیر گذار است. ارتفاع استاندارد سوله از حداقل 4 متر تا حداکثر 25 متر دیده می شود. البته ارتفاع متداول 6 تا 12 متر می باشد. توجه داشته باشید که این ارتفاع شانه (کنار) سوله است و منظور ارتفاع تاج نمی باشد. ارتفاع تاج نیز با مشخص بودن دهانه و شیب براحتی قابل محاسبه است.

مثلا اگر دهانه 20 متر و شیب 20% باشد، اختلاف ارتفاع شانه و تاج 2 متر بدست می آید. در برخی موارد شهرک صنعتی دارای ضوابط الزامی برای ارتفاع سوله است. اما بطور معمول در متداول فاقد جرثقیل یا سوله با جرثقیل سقفی سبک ، ارتفاع کنار سوله (شانه سوله) ۶ متر است.

درصورتیکه سوله با جرثقیل سنگین تر از ۱۰ تن مورد نیاز باشد، معمولا ارتفاع شانه سوله ۸ متر یا بیشتر درنظر گرفته می شود. ارتفاع سوله در کاربرد های خاص مثل سوله ورزشی یا بعضی سوله صنعتی کارخانه صنایع فلزی و ذوب می تواند به ارتفاع ۲۰ متر هم برسد. طراحی سوله استاندارد با ارتفاع شانه بلندتر از ۱۲ متر دارای ملاحظات خاصی است.

شیب استاندارد سوله

سوله جرثقیل خور با سقف شیبدار و بچه سوله

 شیب سوله در محدوده 10 تا 30 درصد است. در سوله با دهانه کوچکتر از شیب 20% استفاده می شود. در مواردی که دهانه بزرگ باشد معمولا ساخت سوله با شیب 15% انجام می شود.

هنگامی که دهانه خیلی بزرگ و بیشتر از 40 متر است ممکن است، این شیب تا 10% کاهش پیدا کند. در مناطق با برف زیاد بهتر است شیب سوله از 15% کمتر نباشد. هرچه این شیب بیشتر منظور گردد بهتر است. البته باید توجه نمود که افزایش شیب سوله منجر به افزایش بار باد می شود.

رعایت توازن بین بار باد و برف توسط مهندس سازه انجام می شود. درصورتیکه عرض یا دهانه سوله بزرگتر باشد ترجیح بر این است که شیب سوله تا حد ممکن کمتر درنظر گرفته شود.

طراحی سوله استاندارد

لازمه ی طراحی دسترسی به ضوابط محل احداث کارخانه و همچنین استاندارد های مرتبط با فعالیت صنعتی مربوطه است. بعلاوه مقررات ملی ساختمان باید درکنار شرایط اقلیمی محل احداث سوله مورد توجه قرار بگیرد. بی توجهی به طراحی سوله استاندارد منجر به اختلال در تولید و افزایش هزینه تعمیر و نگهداری ابنیه و تجهیزات خواهد شد.

علاوه بر این، طراحی سوله استاندارد با توجه به مصرف بهینه انرژی و تامین نور و تهویه مناسب در سالن تولید، منجر به افزایش بهره وری و کاهش هزینه انرژی می گردد.

حریم آزاد آتش نشانی دور سوله

در اکثر شهرک های صنعتی در طراحی سوله استاندارد باید حریم آزاد عبور ماشین آتش نشانی به اطراف سوله منظور گردد. این ضوابط توسط تعیین و ابلاغ می شود.

عرض حریم آتش نشانی  پیرامون با توجه به فعالیت سوله و همچنین زون محل احداث در شهرک های صنعتی معمولا از ۳ تا ۶ متر می باشد. در موارد بخصوص عرض حریم آزاد تردد آتش نشانی به ۱۰ متر نیز می رسد.

با توجه به موارد فوق الذکر، با انجام طراحی اصولی و مهندسی، ساخت سوله ارزان ، اقتصادی و ایمن عملی می باشد. محدودیتی برای ابعاد طول، عرض و ارتفاع وجود ندارد. برای جمع بندی ابعاد سوله رایج بشرح زیر می باشد:

• ارتفاع از 6 تا 12 متر
• دهانه   12 تا 40 متر (20 تا 35 متر بهینه تر است)
• طول بهتر است مضربی از 6 متر باشد.

تمام جزییات سوله بعد از طراحی باید بطور کامل در ارایه شود. طراحی نقشه و محاسبات باید طبق و استاندارد های معتبر بین المللی انجام شود.

هزینه ساخت سوله استاندارد

تفات هزینه ساخت کارخانه استاندارد با نمونه های غیراستاندارد از 25% فراتر نمی رود. توجه به این نکته ضروری است که هزینه های نگهداری و بهره برداری یک کارخانه با طراحی سوله استاندارد به میزان قابل توجهی کمتر است.

سوله استاندارد به سازه ای اطلاق می شود که فرآیند ساخت آن مطابق با تمامی اصول و استانداردهای عمرانی و ساخت و سازها باشد. استانداردهای طراحی و ساخت در هر سوله مختص همان سوله می باشد که این امر با توجه به نوع کاربری تعیین میشود.

با توجه به وضعیت بازار امروزه ساخت سوله برای هر شرکت صنعتی هزینه بر خواهد بود. با این اوصاف فرض کنید ساخت سوله مطبق بر استانداردهای تعیین شده نظام مهندسی انجام نشود، با گذشت زمان، مستهلک شدن سازه و قرار گرفتن در شرایط نامساعد جوی به مرور شاهد پدیدار شدن مشکلات ساختاری و فنی در وجود خواهیم شد که برای پوشش و رفع این مشکلات و آسیب ها باید هزینه های هنگفتی را صرف کرد. به همین دلیل است که همواره تاکید میشود با سازندگانی قرار ببندید که خوش سابقه بوده و از تیم طراح و ساخت متخصص در طرایح، ساخت و نصب برخوردار باشد تا با گذشت زمان شاهد هیچ گونه مشکل ساختاری و فنی در این سازه ها نباشیم.

شرایط سوله استاندارد، مطابق با سازمان نظام مهندسی

• زیرسازی و نوع عملیات فونداسیون سوله باید کاملا متناسب با وزن نهایی سوله انجام شود.
• فولاد بکار رفته در اسکلت فلزی سازه باید توسط مراجع نظارتی و مهندسی مورد تایید قرار گیرد.
• دفترچه محاسبات سوله باید مورد تایید و منطبق با سازه نهایی باشد.
• گواهی کنترل کیفیت و برگه های بازرسی باید توسط مهندس محاسبه سوله تایید و امضا شود.

زمانیکه سوله مطابق با اصول استاندارد ساخته شود در برابر نیروهای وارده و همچنین شرایط جوی مقاوم میشوند و طول عمر سازه نیز افزایش می یابد. عواملی همچون کاربری، کارایی، امنیت، قیمت، سرعت ساخت، ابعاد دهانه و … در انتخاب سوله تاثیرگذار می باشند.

مشخصات فنی یک سوله استاندارد

مشخصات فنی یک سوله استاندارد شامل ابعاد استاندارد سوله، دفترچه محاسبه سوله استاندارد، مصالح استاندارد، اجزای سوله استاندارد می باشد که رعایت این مشخصات در طراحی و ساخت یک سوله استاندارد امری ضروری و الزامی بوده و باید یک سوله دارای این مشخصات باشد.

مصالح استاندارد

در ساخت سوله استاندارد باید از مصالح و متریال های با کیفیت استفاده کرد. اما برخی شرکتهای سازنده از ورق های ضایعات در مصالح خود بهره میگیرند و این مصالح را به نام سوله دست دوم میفروشند. شرکت سپهر سوله بهترین ورق های فولادی را از شرکت فولاد مبارکه اصفهان خریداری میکند که هم آلیاژهای خوبی دارند و هم ضخامت این ورق ها استاندارد است و کم یا زیاد نمی شود. در مابقی مصالح از جمله متریال ساخت زیر بنا و فونداسیون، پیچ و مهره، پوشش سقف سوله  از جمله انواع ساندویچ پانل و دیوارها و… نیز باید کیفیت را در اولویت قرار داد.

اجزای سوله استاندارد

هر سوله باید دارای اجزای مشخص و استانداردی باشد که طراحی و ساخت سوله به صورت اصولی و استاندارد مطابق با آیین نامه های نظام مهندسی اجرا و تکمیل شود. اجزای سوله های استاندارد شامل وال پست، قاب های اصلی، مهاربند سقف، استرات، سگراد، سینه بند، پرلین و گیرت میباشد.

حریم آزاد آتش نشانی دور سوله استاندارد

ایمنی سوله ها از مواردی است که باید در زمان طراحی و ساخت سوله ها مد نظر قرار گیرد. بنابر کاربری سوله باید در اطراف سوله فضایی تحت عنوان حریم آزاد جهت عبور ماشین آتش نشانی محاسبه شود. به عنوان مثال اگر سوله کاربری سوله انبار یا سوله بهداشتی داشته باشد و یا سوله کارگاهی و تولیدی باشد، تهیه و تعبیه تجهیزات آتش نشانی در مواقع بروز حادثه در محوطه سوله نیاز اساسی است. اینچنین ضوابط ایمنی توسط شرکت شهرک های صنعتی تعیین و ابلاغ می شود. عرض حریم آتش نشانی در اطراف سوله با توجه به کاربری و فعالیت سوله و همچنین زون محل احداث در شهرک های صنعتی معمولا از ۳ تا ۶ متر در نظر گرفته می شود. در برخی موارد این عرض حریم آزاد تردد آتش نشانی به ۱۰ متر نیز قابل افزایش است.

با توجه به مطالب عنوان شده، هرگاه طراحی اصولی و مهندسی صورت پذیرد، ساخت سوله ارزان، اقتصادی، ایمن و استاندارد انجام می شود. برای جمع بندی ابعاد سوله رایج بشرح زیر می باشد:

• ارتفاع بین 6 تا 12 متر می باشد.
• دهانه بین 12 تا 40 متر باشد در برخی موارد 20 تا 35 متر بهینه تر خواهد بود.
• پیشنهاد میشود طول مضربی از 6 متر باشد.

فاکتورهای مهمی در تعیین و سوله های استاندارد تاثیرگذارند. از عوامل مهم و موثر در هزینه طراحی و ساخت و قیمت سوله های استاندارد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

وزن سوله

هرچقدر وزن سوله سنگینتر باشد قیمت بالاتری دارد.

کاربری سوله

قیمت ساخت سوله متناسب را کاربری سوله تعیین میشود.

ابعاد دهانه سوله

همواره ابعاد دهانه سوله در تعیین قیمت سوله تاثیرگذار است.

دارا بودن جرثقیل

نصب جرثقیل بر ارزش و قیمت سوله می افزاید.

محل احداث سوله

محل احداث در استحکام و قیمت سوله تاثیر گذار است.

متریال و مصالح به کاربرده شده

هرچقدر کیفیت متریال مصرفی در سوله بهتر و بالاتر باشد بر قیمت سوله هم افزوده میشود.

تجهیزات سوله سازی

تجهیزاتی مثل تاسیسات برق، تهویه، سیستم های گرمایشی – سرمایشی و روشنایی بر افزایش قیمت سوله تاثیرگذار است.

ویژگیهای یک سوله استاندارد

• استحکام و مقاومت بالای سوله
• قیمت مناسب سوله
• تحویل به موقع سوله به کارفرما
• ظرافت و زیبایی سوله
• ساخت سوله بر اساس روشها و علم روز دنیا
• استفاده از ابزار آلات به روز و مجهز
• وزن مناسب سوله

مشخصات کلی سوله استاندارد

ساخت سوله استاندارد مطابق با معیارهای استانداردسازی جهانی سوله ها همواره باید در ساخت در نظر گرفته شود. معیارهای مختلف ساخت سوله از جمله ابعاد سوله، مواد اولیه مصرفی، وزن استاندارد سوله و … در ساخت اصولی یک سوله استاندارد بسیار تاثیر گذار هستند. مشخصات کلی و مهم یک سوله استاندارد در زیر لیست شده است:

• تعیین ابعاد استاندارد سوله
• دفترچه محاسبات سوله
• خرید مصالح استاندارد
• اجزای یک سوله استاندارد

طول سوله استاندارد

طول هر سوله بنابر کاربرد سوله تعیین میشود اما طول استاندارد یک سوله میتواند حدود ۹۰ متر باشد. طول سوله در تغییرات دمایی سوله تاثیرگذار است، بطوریکه هر چه طول سوله بیشتر باشد تغییرات دمایی تاثیر بیشتری بر استحکام سوله میگذارد.

عرض سوله استاندارد

در حالت کلی عرض دهانه ی سوله میتواند در حدود ۲۰ تا ۳۵ متر باشد. طول دهانه سوله در طول سوله و میزان آهن مصرفی نیز تاثیرگذار است. به طور مثال برای سوله هایی با عرض دهانه ۱۵ متر آهن کمتری نسبت به دهانه ۲۰ متری مصرف خواهد شد، در نتیجه وزن سوله نیز کاهش می یابد.

ارتفاع سوله استاندارد

ارتفاع سوله بر هزینه ساخت و آهن مصرفی تاثیر مستقیم دارد. ارتفاع سوله استاندارد باید با توجه به نوع کاربری، ماشین آلات و جرثقیل نصب شده در داخل سوله تعیین شود. از این رو ارتفاع سوله بر اساس نیاز و ابعاد برش ورق محاسبه میشود. برش ابعاد ورقها به طول 6 است. تقسیم برش این ابعاد در ارتفاع 3 متر به بالا انجام میشود.

ارتفاع تاج سوله با توجه به ابعاد عرض و شیب سقف سوله محاسبه میشود. هرچقدر ابعاد عرض و شیب سقف سوله بیشتر و یا کمتر گردد به همان اندازه ارتفاع تاج سوله نیز نسبت به ستون تغییر خواهد پیدا میکند. به عنوان مثال اگر ارتفاع ستون سوله را ۶ متر و عرض سوله را ۲۰ متر و شیب سقف سوله را ۲۰% در نظر بگیریم، ارتفاع سوله در تاج ۸ متر است.

شیب سوله استاندارد

معمولا شیب سوله بین ۱۰ تا ۳۰ درصد متغیر است. در سوله هایی با عرض دهانه کوچک شیب ۲۰% محاسبه میشود، اما زمانیکه عرض دهانه سوله بزرگ باشد سوله با شیب ۱۵% ساخته میشود. در مقابل هرگاه عرض دهانه خیلی بزرگ و بیشتر از ۴۰ متر در نظر گرفته شود، شیب تا ۱۰% کاهش پیدا میکند. در مناطقی که بارش برف زیاد باشد پیشنهاد میشود شیب سوله از ۱۵% کمتر نشود. نکته ای که باید در افزایش شیب سوله در نظر گرفت این است که همواره افزایش شیب سقف سوله نتیجه مثبت ندارد و در برخی موارد نتیجه معکوس و افزایش بار وزش باد را بهمراه خواهد داشت از این رو باید توازن بین بار باد و برف توسط مهندس سازه رعایت شود.